Τετάρτη 2 Νοεμβρίου 2011

Το πρώτο μοιρογνωμόνιο

Επιλέγει η Έλλη Βασιλάκη

φτιάχτηκε στην Αίγυπτο


Το αινιγματικό αντικείμενο που βρέθηκε
στον τάφο του αρχιτέκτονα Kha
Το παράξενο αντικείμενο της εικόνας ανακαλύφθηκε σε τύμβο ενός αρχαίου Αιγύπτιου αρχιτέκτονα. Για πάνω από 100 χρόνια παρέμενε στις προθήκες μουσείου με τους αρχαιολόγους να προσπαθούν να αποσαφηνίσουν την λειτουργία του.
Τώρα όμως ένας φυσικός υποστηρίζει ότι πρόκειται για τον πρώτο παγκοσμίως γνωστό μοιρογνωμόνιο. Αυτή η συναρπαστική ερμηνεία, που αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό από τους αρχαιολόγους, βασίζεται στους κωδικοποιημένους εγχάρακτους αριθμούς στην επιφάνεια του αντικειμένου.
Ο αρχαίος Αιγύπτιος αρχιτέκτονας Kha βοήθησε στην κατασκευή των τάφων των Φαραώ κατά την 18η δυναστεία, περίπου το 1400 π.Χ.. Ο δικός του

τάφος ανακαλύφθηκε άθικτος το 1906 από τον αρχαιολόγο Ernesto Schiaparelli στην περιοχή Deir-al-Medina, κοντά στην Κοιλάδα των Βασιλέων. Ανάμεσα στα κτερίσματα του τάφου υπήρχαν όργανα μέτρησης όπως ο κυβικός ράβδος, ένα όργανο μέτρησης επιφανείας που αντιστοιχεί περίπου σε ένα σύγχρονο τετραγωνικό μέτρο, καθώς και μια παράξενη άδεια ξύλινη θήκη που ισορροπεί πάνω σε μια βάση.

Τμήμα κυβικού ράβδου μέτρησης επιφανειών 

Ο Sciaparelli θεώρησε ότι αυτό το αντικείμενο χρησιμοποιούταν ως γεωμετρικό όργανο οριζοντίωσης. Το μουσείο στο Τορίνο της Ιταλίας εκθέτει το αντικείμενο ως περίπτωση οργάνου αντισταθμιστικής κλίμακας.

Η ερμηνεία των συμβόλων της διακόσμησης

Όμως η Amelia Sparavinga, φυσικός του Πολυτεχνείου του Τορίνου, δίνει μια άλλη ερμηνεία: πρόκειται για ένα διαφορετικό αρχιτεκτονικό όργανο, ένα μοιρογνωμόνιο. Το κλειδί, υποστηρίζει, της ερμηνείας αυτής βρίσκεται στους κωδικοποιημένους αριθμούς που βρίσκονται στην πλούσια διακόσμηση του, που αντιπροσωπεύει έναν κυκλικό ρόδακα χωρισμένο σε 16 ίσα πέταλα περικυκλωμένα από μια κυκλική τεθλασμένη γραμμή (ζιγκ-ζαγκ) με 36 γωνίες.


Η φυσικός υποστηρίζει ότι αν το ίσιο κομμάτι του αντικειμένου τοποθετηθεί σε μια πλαγιά, τότε μια νοητή κάθετη γραμμή θα αποκαλύψει την ακριβής κλίση του εδάφους στο κυκλικό κομμάτι όπου βρίσκονται οι αντίστοιχες ενδείξεις μέτρησης.
Τρόπος λειτουργίας σύμφωνα με την φυσικό A. Sparavinga

Σημαντικοί αριθμοί
Στο σύστημα μέτρησης των Αιγυπτίων το 1/16 των στοιχείων του, αναφέρει η Sparavinga, αντιστοιχεί σε ομάδες 36 αστεριών, γνωστών ως decans, που αποτέλεσαν την βάση για την δημιουργία του ηλιακού ρολογιού. Εκτιμά ότι το αντικείμενο «… ήταν ένα μοιρογνωμόνιο με δύο κλίμακες, ένα βασισμένο σε Αιγυπτιακές μονάδες μέτρησης, και ένα δεύτερο βασισμένο στα decans».

 
Ωστόσο η Kate Spence, αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου του Cambridge, ειδική στην αρχαία Αιγυπτιακή τεχνολογία, δεν έχει πεισθεί αρκετά και επιμένει στην απλή διακοσμητική λειτουργία του αντικειμένου. Πιστεύει ότι σε αντίθεση με άλλα γνωστά όργανα μέτρησης, οι ενδείξεις μέτρησης στο συγκεκριμένο αντικείμενο παραμένουν ασαφείς: «Όταν οι Αιγύπτιοι ήθελαν να είναι ακριβείς, ήταν ακριβείς». Αναφέρει ότι οι Αιγύπτιοι καθόριζαν τις γωνίες μετρώντας τις δύο πλευρές ενός ορθογωνίου, ενώ προς το παρόν δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμα τέτοιο όργανο μέτρησης.

Ολόκληρη την πρόταση της φυσικού A. Sparavinga μπορείτε να την διαβάσετε εδώ (pdf).


Πηγή:
The Archaelogy News Network
Πηγή εικόνων: The Archaelogy News Network, Tour Egypt

Από το Ἔρρωσο