Κυριακή 7 Ιουλίου 2013

Ο Προσκοπισμός στη Μικρά Ασία άρχισε να οργανώνεται λίγους μήνες πριν από την λήξη του πρώτου παγκόσμιου πολέμου


Οι Έλληνες Πρόσκοποι της Μικράς Ασίας:
                Μνήμη θυσίας και προσφοράς

Του Γιάννη Λακούτση
«Η θυσία των Ελλήνων Προσκόπων του Αϊδινίου αποτελεί μοναδικό παράδειγμα στον Προσκοπισμό όλου του κόσμου. Οι ηρωικοί Πρόσκοποι επισφράγισαν με το αίμα τους τα ιδανικά της αγάπης των για την πατρίδα και για την ελευθερία»
         Robert  Baden- Powell
      (Ιδρυτής του Παγκόσμιου Προσκοπισμού)

Ο Προσκοπισμός στη Μικρά Ασία άρχισε να οργανώνεται λίγους μήνες πριν από την λήξη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, 1914-1918. Το χρονικό της ίδρυσης αρχίζει από τη Σμύρνη, την πρωτεύουσα της Ιωνίας. Η κίνηση αυτή πήρε αμέσως μεγάλες διαστάσεις και οι ομάδες άρχιζαν να ιδρύονται με γρήγορους ρυθμούς και αυτό οφειλόταν στον ενθουσιασμό της νεολαίας που έσπευδε να γραφτεί στις ομάδες, επειδή το θεωρούσε εθνικό καθήκον.  Όταν στις 2Μαΐου 1919, ο ελληνικός στρατός αποβιβαζόταν στη Σμύρνη, οι πρόσκοποι της Ιωνίας πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες
ως αγγελιαφόροι, οδηγοί, διερμηνείς, γραφείς και τραυματιοφορείς. Συνόδευαν επίσης στρατιωτικές περιπόλους μέρα, νύχτα στις συνοικίες της πόλης. Σε μικρό χρονικό διάστημα ιδρύθηκαν 63 προσκοπικές ομάδες στη Σμύρνη και στην ευρύτερη περιοχή. Η παρουσία των προσκόπων σκορπούσε τον ενθουσιασμό στις πόλεις και τα χωριά της Μικράς Ασίας. Ξυπνούσε όμως τον φθόνο και το μίσος των Τούρκων για την βοήθεια που πρόσφεραν στον ελληνικό στρατό. Λίγες μέρες μετά την είσοδο του ελληνικού στρατού στη
Σμύρνη, πληροφορίες ανέφεραν ότι στο Αϊδίνιo συγκεντρώθηκε μεγάλος αριθμός ενόπλων Τούρκων. Εναντίον τους στάλθηκε ισχυρή στρατιωτική δύναμη με επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη Σχοινά, για να αντιμετωπίσει την κατάσταση.
Η επίθεση των Τσετών  αιφνιδίασε τον στρατό , που αποχώρησε από το Αϊδίνιο, αφήνοντας μόνους τους προσκόπους, οι οποίοι είχαν σταλεί να συνδράμουν τον στρατό, και να υπερασπιστούν την πόλη. Είναι σίγουρο πως αν οι πρόσκοποι ακολουθούσαν τον στρατό στην εγκατάλειψη, θα μπορούσαν να σωθούν. Πιστοί όμως αυτοί στον όρκο του Προσκόπου:
 «Υπόσχομαι στην τιμή μου
    Nα εκτελώ το καθήκον μου προς τον Θεό και την πατρίδα
    Nα βοηθώ κάθε άνθρωπο σε κάθε περίσταση
    Kαι να τηρώ το νόμο του Προσκόπου»
 παρέμειναν με γενναιότητα αψηφώντας τα επώδυνα επακόλουθα.Το πέρασμα των Τσετών από το Αϊδίνιο κράτησε 3
μέρες και δεν άφησε τίποτα όρθιο. Η μανία ξέσπασε πάνω στους ένστολους προσκόπους. Στις 18 Ιουνίου του 1919 όσους δεν έσφαξαν τους οδήγησαν στις όχθες του Εύδωνα ποταμού. Επικεφαλής των Τούρκων βασανιστών ήταν ο Αϊδινιώτης, μετέπειτα πρωθυπουργός της Τουρκίας, Αντνάν Μεντερές. Στην όχθη του ποταμού μαζεύτηκαν αμέτρητοι αιμοδιψείς Τσέτες έτοιμοι να κατασπαράξουν τα θύματά τους. Καλούν τον τοπικό
έφορο Νίκο Αυγερίδη να αλλαξοπιστήσει για να σωθεί και αυτός και οι υπόλοιποι. Ο Αυγερίδης αντί για απάντηση φώναξε:« Ζήτω η Ελλάς!». Η συνέχεια ήταν φοβερή. Τριάντα ένας πρόσκοποι βασανίστηκαν και σφαγιάστηκαν. Για το ομαδικό αυτό έγκλημα αντέδρασαν όχι μόνον οι ελληνικές αρχές, αλλά και ο ελληνικός και παγκόσμιος τύπος. Πολλά σχόλια και άρθρα γράφτηκαν σε βιβλία και εφημερίδες που  περιγράφουν το χρονικό της μεγάλης σφαγής. « …Περισσότεροι από 2.000 υπολογίζονται οι σφαγιασθέντες και οι κατακρεουργηθέντες Έλληνες κάτοικοι. Η σφαγή του Αϊδινίου είναι μία από τας πλέον απαισίας σφαγάς από όσας εγνώρισεν η Ιστορία», έγραφε η ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ στις 28-6-1919, ενώ ο  δημοσιογράφος και πρώην Υπουργός στην κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου, Γιάννης Καψής, στο βιβλίο του  «Χαμένες Πατρίδες» , μεταξύ άλλων αναφέρει:
« … Με τις πρώτες τουφεκιές οι Έλληνες πρόσκοποι τρέχουν να βοηθήσουν το Στρατό μας. Δεν είναι πολλοί αλλά ο ηρωισμός τους 
είναι υπέροχος . Οι μεγαλύτεροι αρπάζουν τα όπλα και πολεμούν μαζί με τους στρατιώτες . Οι μικρότεροι μεταφέρουν πολεμοφόδια, παίρνουν τους τραυματίες και μεταδίδουν μηνύματα. Μόνο το θέαμα των μικρών ηρώων , με τα γυμνά γόνατα, θα έπρεπε να εμψυχώσει τον Σχοινά. Κι όμως φεύγει αφήνοντας αυτός, ένας μόνιμος αξιωματικός, τους μικρούς Προσκόπους να καλύψουν την υποχώρηση του.…Τα δύσμοιρα παιδιά βάδιζαν προς τον θάνατο σαν να πήγαιναν σε πανηγύρι. Οι Τσέτες δεν μπορούν πια να συγκρατηθούν. Ο Αυγερίδης κομματιάζεται. Ο Φιλοκτήτης Αργυράκης γδέρνεται κυριολεκτικά, ο Μίνως Βεϊνόγλου αποκεφαλίζεται, κανείς δεν γλυτώνει. Τόση είναι η μανία των Τούρκων που και νεκρούς ακόμη τους βασανίζουν…» Ο θρήνος για τη σφαγή των προσκόπων απλώθηκε όχι μόνο στο ερειπωμένο Αϊδίνι αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.   
Τρία χρόνια μετά, τον Απρίλιο του 1922, νέα συμφορά έπληξε τους Έλληνες προσκόπους. Στα Σώκια, μια μικρή πόλη στον ποταμό Μαίανδρο, με την ανοχή των Ιταλών που είχαν την Διοίκηση, οι Τούρκοι φυλάκισαν τους προσκόπους, χωρίς καμία αιτία. Παρά τις συνεχείς πιέσεις προς τον Ιταλό Διοικητή για την απελευθερωσή τους, οι πρόσκοποι παρέμειναν φυλακισμένοι.                                                                                                                                                                           
Όταν στις 9 Απριλίου, μπήκε ο Ελληνικός Στρατός στα Σώκια, καταδίωξε τους Τούρκους  προκειμένου να απελευθερώσει τους Σωκιανούς  αιχμαλώτους. Δυστυχώς από τους 78 ομήρους, οι 13 πρόσκοποι σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους και  άλλοι από τους ομήρους στάλθηκαν ως  σκλάβοι σε Τούρκικες οικογένειες.
Η εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ της 11ης Απριλίου 1922 όμως με τίτλο « Το ιππικόν μας απηλευθέρωσε τους απαχθέντας προσκόπους Σωκίων»  γράφει: « Οι απαχθέντες
υπό των Τούρκων προ της καταλήψεως Έλληνες φυλακισμένοι σύνδεσμοι των προσκόπων, απηλευθερώθησαν υπό του ελληνικού ιππικού, το οποίον έπληξε
την εχθρικήν υποχώρησιν πέραν του Μαιάνδρου. Οι απελευθερωθέντες μετεφέρθησαν εις Σώκια ενθα  εγένοντο  συγκινητικώς  δεκτοί υπό του πληθυσμού». 
Η Κάτω Παναγιά, ήταν ένας ακόμα τόπος μαρτυρίου για τους 42 Έλληνες προσκόπους. Με την πρώτη εμφάνιση τους στο χωριό οι Τούρκοι αντάρτες, εξαπολύουν πρωτοφανή τρομοκρατία. Συλλαμβάνουν αμέσως τους δύο ιερείς, το δάσκαλο και τους Προσκόπους. Τους δύο ιερείς τους κομματιάζουν και τους κρεμάνε σε τσιγκέλια. Τους υπόλοιπους μετά από φοβερά βασανιστήρια τους σκοτώνουν.
     Ο Προσκοπισμός που ο θεμελιωτής του Ρόμπερτ Πάουελ ονειρεύτηκε ως πηγή αγάπης προς τον πλησίον και την πατρίδα, αντιπροσωπεύθηκε με σύντομο χρονικά τρόπο στη Μικρά Ασία .Οι Έλληνες πρόσκοποι και προσκοπίνες έγραψαν από το 1919-1922, στο Αϊδίνι, στην Κάτω Παναγιά και στα Σώκια μερικές από τις ηρωικότερες και πιο αιματηρές σελίδες στην ιστορία του ελληνικού προσκοπισμού.

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΚΟΠΩΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΣ
Στίχοι:Μιχάλη Αργυρόπουλου
Μουσική: Δημητρίου Μιλανάκη

Με του γένους την άσβεστη ελπίδα
Με της πίστης το φως στην καρδιά
Με το νου στην αιώνια Πατρίδα
Μπρος παιδιά, μπρος παιδιά, μπρος παιδιά.

Φτερωτοί πάνω στ’ άτια της νιότης
Μια ψυχή σε χιλιάδες κορμιά
Κι ένας όλοι αυριανός στρατιώτης
Μπρος παιδιά, μπρος παιδιά, μπρος παιδιά.  

Πηγές: 1. «HΖωή των Προσκόπων» 1/7/1919. Εκδόσεις Σ.Ε.Π (Σώμα Ελλήνων Προσκόπων).  2.«ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ» Χρυσουν  Ιωβηλαίον Ελλ. Προσκόπων
1910-1960. 
3.Εφημ. ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ 28/6/1919.
4.Εφημ. ΕΜΠΡΟΣ 11/4/1922.
5. «Χαμένες Πατρίδες» Γιάννη Καψή.