Του Στέφανου Μίλεση
fonipeiraioton
Ένα από τα πιο ιστορικά σχολεία του Πειραιά υπήρξε και το Δεύτερο Γυμνάσιο Αρρένων Πειραιώς στην οδό Αφεντούλη στην περιοχή Βρυώνη. Παρότι πρόκειται για ένα σχολείο που ταύτισε απολύτως την ιστορική του ύπαρξη στο όμορφο κτήριο που στεγάστηκε για χρόνια, θα δούμε πως η ιστορία του σχολείου δεν ταυτίζεται απολύτως με την ιστορία του ίδιου του κτηρίου.
Μέχρι το 1917 το ένα και μοναδικό Γυμνάσιο Πειραιώς λειτουργούσε σε ένα δημοτικό κτήριο επί της Πλατείας Κοραή. Επρόκειτο για ένα διώροφο οικοδόμημα του Χάνσεν στο οποίο αργότερα λειτούργησε η Επαγγελματική και Οικοκυρική σχολή Θηλέων τα κορίτσια της οποίας θα βρουν τραγικό θάνατο στο καταφύγιο της ηλεκτρικής, στον συμμαχικό βομβαρδισμό της 11ης Ιανουαρίου του 1944. Σήμερα την θέση του κτηρίου Χάνσεν καταλαμβάνει το άχαρο Δημαρχείο Πειραιώς.
Όταν συνεστήθη το Δεύτερο Γυμνάσιο κάλυψε σημαντικές εκπαιδευτικές ανάγκες της πόλης, καθώς ελάφρυνε το φορτωμένο Α΄ Γυμνάσιο του Πειραιά κατά 800 μαθητές! Καθώς όμως κτήριο τότε δεν υπήρχε Α΄ και Β΄ Γυμνάσιο λειτούργησαν αρχικώς μαζί, στο ίδιο δημοτικό κτήριο της Πλατείας Κοραή, την μέρα το ένα, το απόγευμα το άλλο.
Στο μεταξύ όμως ο Πειραιάς είχε κι άλλες ανάγκες που έπρεπε να καλύψει ως πόλη, με τα λιγοστά δημοτικά κτήρια που διέθετε. Μια από τις ανάγκες αυτές ήταν και η σύσταση Πρωτοδικείου στον
Πειραιά που μέχρι τότε δεν υπήρχε! Έτσι αποφασίστηκε το Πρωτοδικείο Πειραιώς το 1918 να λειτουργήσει στο κτήριο της Πλατείας Κοραή εκείνο δηλαδή που ήδη μοιράζονταν τα δύο Γυμνάσια του Πειραιά, τα οποία βρέθηκαν ξαφνικά άνευ στέγης!
Για το Πρώτο Γυμνάσιο, βρέθηκε αμέσως λύση καθώς στεγάστηκε σε παρακείμενο κτήριο στην Πλατεία Κοραή. Για το Δεύτερο όμως όσο κι αν έψαχναν κτήριο δεν εύρισκαν.
Στο μεταξύ στην Λεωφόρο Αφεντούλη υπήρχε ένα κτήριο διαθέσιμο το οποίο είχε αναγερθεί το 1876 με χρήματα του Ι. Ράλλη επί πρώτης θητείας του Δημάρχου Τρύφωνα Μουτζόπουλου. Εκείνο το κτήριο στέγαζε μέχρι τότε, το φιλανθρωπικό Β΄ Παρθεναγωγείο της Υδραϊκής Συνοικίας που είχε ξεκινήσει την λειτουργία του από τις 24 Ιουνίου του 1876 με λίγα όμως κορίτσια της Υδραϊκής συνοικίας να γράφονται στις τάξεις του. Σκοπός ήταν η εκπαίδευση των κοριτσιών της συγκεκριμένης συνοικίας στα οικοκυρικά κατά τα πρότυπα των ξένων σχολών που ο δωρητής είχε δει να λειτουργούν στο εξωτερικό. Έτσι αποφασίσθηκε να καταργηθεί το Παρθεναγωγείο της Υδραϊκής Συνοικίας και στην θέση του να λειτουργήσει το Β΄ Γυμνάσιο Αρρένων Πειραιώς, που έκτοτε συνδέθηκε άρρηκτα με το όμορφο κτήριο του πρώην Παρθεναγωγείου. Το κτήριο εκείνο είχε ανεγερθεί σε σχέδια του Λαζαρίμου (του πειραιώτη αρχιτέκτονα Υδραϊκής καταγωγής που είχε αναγείρει πλήθος κτηρίων στον Πειραιά, όπως το Δημοτικό Θέατρο, το ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης κ.ο.κ.). Χαρακτηριστικό γνώρισμα του κτηρίου ήταν τα ιωνικά κιονόκρανα που δέσποζαν στην πρόσοψή του.
Ήδη όμως από τις αρχές της εκεί εγκαταστάσεώς του το Β΄ Γυμνάσιο Αρρένων αδυνατούσε να καλύψει τις ανάγκες σε παιδιά, που διαρκώς προσέρχονταν και αναγκάστηκε να ενοικιάσει και ένα επιπλέον κτήριο στην οδό Ομήρου 17, το οποίο λειτουργούσε ως παράρτημα. Παρά την ομορφιά το παλιό κτήριο με τις κλασσικές κολώνες στην είσοδό του, ουδέποτε μπόρεσε να καλύψει επαρκώς τις ανάγκες του Β΄ Γυμνασίου και ήδη από την δεκαετία του 1920 υπάρχουν πλήθος υπομνήματα τόσο από τον Σύλλογο Καθηγητών του Β΄ Γυμνασίου, όσο και από την τότε Σχολική Εφορεία για την επιτακτική ανάγκη εξεύρεσης ενός άλλου μεγαλύτερου κτηρίου.
Δυστυχώς όμως αντί στην πορεία του χρόνου να βρεθεί ένα άλλο κτήριο να στεγάσει το Δεύτερο Αρρένων Πειραιώς, προτιμήθηκε η εύκολη λύση, δηλαδή να κατεδαφιστεί το παλαιό όμορφο ιστορικό κτήριο με τα ιωνικά κιονόκρανα και στην θέση του να ανεγερθεί μια κολοσσιαία υπερκατασκευή, λες και ο Πειραιάς στερείτο από άλλο χώρο. Αργότερα η μοίρα του Δευτέρου Γυμνασίου Αρρένων ήταν ανάλογη με την τύχη της παιδείας στην Ελλάδα. Μετονομασίες, πειραματισμοί και αυθαιρεσίες έφεραν το Δεύτερο γυμνάσιο να σταματήσει αν ακούγεται ως όνομα στην περιοχή του Βρυώνη με την οποία ταυτίστηκε, με διάδοχη κατάσταση σήμερα το Πρώτο και Έκτο γυμνάσιο και λύκειο.
Το Δεύτερο Γυμνάσιο έγραψε την δική του ιστορία στο κτήριο του Λαζαρίμου μέχρι το 1966 που γκρεμίστηκε και για όσα χρόνια λειτούργησε στο νέο πολυώροφο της οδού Αφεντούλη 5. Από τις τάξεις του πέρασαν πολλοί «επώνυμοι» (όχι ότι οι υπόλοιποι υπήρξαν ανώνυμοι) καλλιτέχνες, ηθοποιοί, άνθρωποι του πνεύματος και των τεχνών όπως ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ, ο Αντώνιος Μωραΐτης (ο ιδρυτής των σχολών Μωραΐτη), ο λογοτέχνης Βασίλης Μοσκόβης κ.α.. Επίσης κατά καιρούς στελεχώθηκε από Καθηγητές άξιους για τα πειραϊκά γράμματα όπως ο Αρίστος Καλλιγάς που υπήρξε διευθυντής του Β΄ Γυμνασίου από το 1921 έως το 1936 και που το 1930 είχε δημιουργήσει εντός του σχολείου εργαστήριο χημείας. Είχε ταυτίσει τόσο την ζωή του με το συγκεκριμένο σχολείο που έφτασε το Δεύτερο για κάποια χρόνια να αποκαλείται το «Γυμνάσιο του Καλλιγά». Ο Καλλιγάς τις ελεύθερες ώρες του δημιούργησε και έναν μικρό κήπο εντός του σχολείου που η φροντίδα του ήταν καθημερινή του ενασχόληση. Άφησε τόσο μεγάλο έργο, ώστε σήμερα ο δρόμος πίσω από το κτήριο της οδού Αφεντούλη 5 ονομάζεται «ΑΡΙΣΤΟΥ ΚΑΛΛΙΓΑ» όπως φυσικά και η αίθουσα τελετών του. Και από την διάδοχη κατάσταση του Δευτέρου Γυμνασίου, πέρασαν άξιοι εργάτες του πνεύματος όπως ο φιλόλογος Παρασκευάς Ευαγγέλου που κωδικοποίησε τις πηγές που αναφέρονται στον Πειραιά από τον 11ο αιώνα μέχρι το 1835 σε ένα βιβλίο στο «Πειραϊκό Αρχείο» και που είχα την τύχη να έχω Καθηγητή. Οφείλω να αναφέρω πως οι περισσότεροι της δικής μου γενιάς πάνω κάτω, υπήρξαμε οι τελευταίοι μαθητές γυμνασίου του Δευτέρου, όταν στην συνέχεια μεταπηδήσαμε στις διάδοχες καταστάσεις του, σε Πρώτο και Έκτο λύκειο αντίστοιχα. Ίσως θα πρέπει επιτέλους να σταματήσει αυτό το χάλι με τα σχολεία να έχουν αριθμούς λες και πρόκειται για συγκροτήματα φυλακών και να αποκτήσουν ονόματα μέσα από την ξεχωριστή ιστορία που κάθε σχολείο είμαι σίγουρος πως διαθέτει.
