Τρίτη 12 Μαΐου 2015

Ο ΚΩΔΙΚΑΣ BUSIDO



Ο ΚΩΔΙΚΑΣ BUSIDO ΚΑΙ Η ΑΤΡΑΠΟΣ ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΙΣΤΩΝ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Α ΜΕΡΟΣ
 
Δημήτρης Τουτουντζής

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 
Μία από τις χαρακτηριστικότερες μορφές στο χώρο της Ανατολής υπήρξε ο Σαμουράι. Ο άνθρωπος που ποτέ δεν τραβούσε το σπαθί από τη θήκη χωρίς λόγο και ποτέ δεν το επέστρεφε σ' αυτή χωρίς τιμή. Ο ιππότης πολεμιστής που είτε μαχόταν μέχρι θανάτου για τον άρχοντά του, είτε ως ρονίν (Σαμουράι χωρίς άρχοντα) περιπλανιόταν στη χώρα, πολεμώντας για το αγαθό και το δίκαιο.
Εχοντας ως αρχή έναν κώδικα που δεν του έδινε τίποτα και του πρόσφερε τα  πάντα, έκανε τρόπο ζωής την αφιερωμένη δράση, αδιαφορώντας για το θάνατο, το μόνο σύντροφο που τον ακολουθούσε παντού.  
Sido: η Θεϊκή Ατραπός
 Πριν αναφερθούμε ευρύτερα στο Busido, θεωρούμε σκόπιμο να κάνουμε μια αναφορά στο Sido και στο Σιντοϊσμό, τη θεϊκή ατραπό που ενέπνεε και ακόμη εμπνέει τον άνθρωπο της Ιαπωνίας. Και αυτό, γιατί το Busido δεν είναι παρά ένας τρόπος προσέγγισης του Sido (του Θεϊκού Δρόμου) μέσω της αγωγής του πολεμιστή, όπως μας πληροφορεί και το πρόθεμα bu (πολεμική τέχνη). Το Sido εμφανίζεται οργανωμένα τον 6ο αιώνα ως μια προσπάθεια να αντισταθμιστούν οι επιρροές του Βουδισμού (Butsuno). Επειδή το Sido δεν αποτελεί ακριβώς μια θρησκεία, όπως την αντιλαμβανόμαστε συνήθως, κάθε Ιάπωνας στηρίζει την πίστη του πάνω σ' αυτό, ενώ παράλληλα μπορεί να ακολουθεί οποιαδήποτε θρησκεία. 
Συγκεκριμένη χρονολογία ίδρυσης δεν συναντούμε πουθενά, γιατί θεωρείται ότι το Sido υπάρχει από την εμφάνιση του ανθρώπου. Οσο
για τον σαφή καθορισμό του είναι μάλλον δύσκολος, γιατί είναι περισσότερο καθορισμός σχέσεων απογόνων-προγόνων-Θεών, παρά μία θρησκεία με τα δυτικά δεδομένα. Το Sido είναι γεμάτο από Καμί, Θεούς θα μπορούσε να πει κάποιος, προσπαθώντας να προσδιορίσει την πλησιέστερη έννοια που να ταιριάζει. Με μια επιπόλαιη ματιά, πιθανότατα να διακριθεί ως μία πολυθεϊστική "υλιστική" θρησκεία, πράγμα που οδηγεί σε λάθος συμπεράσματα. Ποτάμια, βουνά, δέντρα, άνθρωποι μπορεί να είναι Καμί κατά το Sido, δεν σημαίνει όμως ότι είναι απόλυτες θεότητες. Είναι Καμί, για το Sido, γιατί το ακολουθούν. Καθετί, δηλαδή, που εκπληρώνει το σκοπό του και ολοκληρώνεται μέσα από αυτό, περπατά το Sido και μπορεί να γίνει Καμί. Παρόλο αυτό τον πλουραλισμό, υπάρχουν δύο ανώτερα Καμί: το Θείο Ζεύγος. Ακόμη πιο πριν υπάρχει ο Απόλυτος Δημιουργός, εφτά σκαλοπάτια ψηλότερα. Εκτός από την έννοια της δυαδικότητας που βλέπουμε στο Θείο Ζεύγος, υπάρχει και η ιδέα της αρμονίας καθώς και η αναγέννηση με την εξάγνιση, το αιώνιο και το μεταβαλλόμενο. 
Για αρκετό καιρό το Sido και το Busido συμβαδίζουν στην Ιαπωνία και ασκείται αλληλοεπίδραση. Παρ' όλ' αυτά το Sido επιβιώνει αμετάβλητο, γιατί είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη φύση και για το λόγο επίσης ότι δεν αποτελεί ακριβώς θρησκεία σύμφωνα με τα δυτικά δεδομένα, αλλά ένα δρόμο, ένα θεϊκό δρόμο. Το δρόμο αυτόν καλούνταν να βαδίσει κάθε Σαμουράι, έχοντας ως οδηγό έναν πολεμικό κώδικα δικαιοσύνης, γενναιοδωρίας, αταραξίας, ευγένειας. Τον Κώδικα Busido.  
Οι Εχθροί και οι Φίλοι ενός Σαμουράι  
Οι Σαμουράι εμφανίζονται γύρω στο 12ο αιώνα αρκετά διαφοροποιημένοι από την τελική μορφή που γνωρίζουμε. Αρχικά έχουν τη μορφή στρατιωτών στις υπηρεσίες τοπικών αρχόντων. Αργότερα, έχοντας αποκτήσει κάποια εξουσία και σημαντικό ρόλο στην ιαπωνική κοινωνία, αναπτύσσουν ιπποτικά χαρακτηριστικά και θέτουν τις βάσεις για έναν ηθικό Κώδικα που αργότερα θα αναπτυχθεί στο γνωστό Busido. Ο Κώδικας αυτός μπορεί να θεωρηθεί ως μία σειρά απαγορεύσεων, προκειμένου να διατηρηθεί η πειθαρχία. Αυτό όμως είναι μια λανθασμένη αντίληψη, γιατί προσπαθούμε να αντιληφθούμε τον Σαμουράι σαν έναν εξειδικευμένο στρατιώτη και όχι ως έναν ευγενή ιππότη.   
Μέσα από αυτές τις "απαγορεύσεις" ουσιαστικά απελευθερώνεται από τα δεσμά του υλικού και φθαρτού κόσμου μας. Είναι αυτές οι "απαγορεύσεις" -και συγχρόνως συμβουλές-που τον κάνουν να αποστασιοποιηθεί από το τέλμα της ύλης, να αναπτύξει τη φρόνηση, την ανδρεία, τη σωφροσύνη και τη δικαιοσύνη και να ανυψωθεί, βαδίζοντας την ατραπό του πολεμιστή. Δεν έχει γονείς, φίλους, εχθρούς. Ολοι αυτοί δεν είναι παρά όντα που κάποια στιγμή θα πάψουν να υφίστανται. Δεν σημαίνει όμως ότι η απώλειά τους θα τον επηρεάσει. Αυτοί βάδισαν το δρόμο τους. Ο ίδιος θα βαδίσει το δικό του.  
Έχει γονείς, φίλους και εχθρούς πράγματα αιώνια που θα τον συντροφεύουν πάντα, για να τον οδηγούν και να τον συμβουλεύουν. Οι γονείς του θα τον ακολουθούν παντού, αφού αυτός θα βρίσκεται ανάμεσά τους. Ο φίλος του θα είναι ο μόνος που θα του δώσει τη συμβουλή και ο εχθρός του θα είναι έτοιμος να επιτεθεί σε κάθε στιγμιαία χαλάρωσή του. Δεν έχει σώμα και μέλη, μάτια και αυτιά. Αυτά είναι αποκτήματα της υλικής του υπόστασης και οι δυνατότητές τους είναι περιορισμένες. Μόνο εμπόδια θα του φέρουν, αν στηριχτεί σ' αυτά.  Θα πρέπει να τα χρησιμοποιήσει για να λειτουργεί σωστά το πραγματικό του σώμα: η ανδρεία, η ταχύτητα, η αστραπή και η ευαισθησία. Δεν είναι παρά τα εργαλεία του εργαστηρίου του και όχι το ίδιο το εργαστήρι.  
Δεν έχει κάστρα, δεν έχει πανοπλία και σπαθί. Αυτά δεν είναι παρά μια αμφίεση που θα μπορούσε να μην υπάρχει ή και να σπάσει. Δεν είναι παρά το ντύσιμο των πραγματικών κάστρων, της πραγματικής πανοπλίας και του σπαθιού. Χωρίς βούληση και δικαιοσύνη, χωρίς πνευματικό όνειρο δεν είναι τίποτα. Είναι ένα ομοίωμα, ένα ανδρείκελο Σαμουράι.  
Δεν έχει αρχές, μέσα και σκοπούς. Όλα είναι πράγματα που τον δένουν σ' ένα συγκεκριμένο τρόπο. Θέτουν φραγμούς και καλούπια στην ολοκλήρωσή του. Προσαρμογή, υπακοή και καίρια δράση είναι οι οδηγοί του. Μ' αυτούς μόνο μπορεί να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις. Δεν έχει θαύματα, θεία και μαγική δύναμη. Βρίσκεται ήδη πολύ χαμηλά για να είναι κύριός τους. Άλλωστε αν τα κατείχε, δεν θα βρισκόταν σ' αυτή τη θέση. Είναι λάθος να πιστεύει ότι τα έχει κατακτήσει, γιατί αποκτά λανθασμένη αντίληψη για τον εαυτό του και φεύγει από το δρόμο του.
Τα μόνα που μπορεί να κατέχει είναι το Δάρμα (Δρόμος), η τιμή και η εσωτερική δύναμη. Μ' αυτά μπορεί να συνεχίσει. Δεν έχει ζωή, ούτε θάνατο. Γιατί αυτά είναι αλληλένδετα, είναι ένα. Βαδίζει σ' αυτά, δεν τα έχει. Η ζωή δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια προετοιμασία για το θάνατο. Και ο θάνατος δεν είναι τίποτε άλλο παρά η κατάλυση του φθαρτού και του ψεύτικου μέρους του εαυτού του που τον συντρόφευε στη ζωή και η αποκάλυψη του αληθινού αθάνατου μέρους του.
Συνεχίζεται