Τρίτη 12 Ιανουαρίου 2016

σαλέπι

Απολαύστε ένα μοναδικό ρόφημα

με θεραπευτικές ιδιότητες,

θερμαντικό, εύγεστο και παράλληλα χορταστικό!

Έλλη Βασιλάκη

 σαλέπι

Φτιάχνεται από τις ρίζες και τους κονδύλους ενός φυτού -γνωστό για πολλούς αιώνες στον Ελλαδικό, αλλά και στον ευρύτερο χώρο της ανατολικής Μεσογείου από όπου και προήλθε-* με το όνομα Όρχις (Orchis mascula που είναι ένας τύπος Ορχιδέας). Στα παλαιά χρόνια του αποδίδονταν ιδιότητες αφροδισιακές, γι’ αυτό και πέρασε στη λαϊκή παράδοση ως Σερνικοβότανο, βότανο δηλαδή που χάριζε στις γυναίκες αρσενικά παιδιά.
Στην σημερινή εποχή, πίνεται ως ρόφημα ή χρησιμοποιείται κυρίως στην ζαχαροπλαστική για την παρασκευή γλυκών.

Εφαρμογές στην ιατρική

είναι μαλακτικό και αντιδιαρροϊκό. Το αφέψημα από τα φύλλα του είναι γλοιώδες και κατάλληλο για τη δυσεντερία και κατά του ξερόβηχα με φλεγμονή. Στην Ανατολή και την Ελλάδα από τους κονδύλους παράγεται το ρόφημα σαλέπι το οποίο είναι θρεπτικό πρωινό ρόφημα, θερμαντικό και μαλακτικό.
Παλαιότερα το χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο
σε κρυολογήματα, διάρροιες και δυσεντερίες και επίσης θεωρείται δυνατό αφροδισιακό.

Οι θεραπευτικές του ιδιότητες
Στις ορχιδέες αυτές και στις θεραπευτικές ιδιότητες τους αναφέρθηκαν ο Ιπποκράτης, ο Ασκληπιός, ο Θεόφραστος αλλά και ο Γαληνός, τονίζοντας την δύναμη του σερνικοβότανου να τονώνει τον οργανισμό των ασθενών, να επουλώνει τις πληγές του στομάχου και του εντέρου αλλά και να ανακουφίζει από τον έντονο βήχα :
  • περιέχει τις φαρμακευτικές ουσίες αραβίνη και τραγακανθίνη και πολύ άμυλο τα οποία, όταν διαλύονται στο νερό, δημιουργούν ένα υγρό πηκτό και κολλώδες, το θεωρείται κατάλληλο για την ανακούφιση του βήχα, του άσθματος και του στομαχόπονου, δρα κατά της δυσεντερίας και του βήχα, ενώ τονώνει σημαντικά το ανοσοποιητικό σύστημα.
  • είναι επίσης ένα ρόφημα θερμαντικό εξαιτίας και των μπαχαρικών που περιέχει. Για αυτόν τον λόγο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να μας ζεστάνει αποτελεσματικά αντί για το τσάι ή άλλα αφεψήματα.
  • Είναι πλούσιο σε άμυλο και μπορεί να χαρίσει ενέργεια και πνευματική διαύγεια σε άτομα που την χρειάζονται όπως οι μαθητές, οι ηλικιωμένοι, οι έγκυες γυναίκες, αλλά και οι ασθενείς.
  • Περιέχει πολύτιμα μεταλλικά άλατα όπως φώσφορο και ασβέστιο. Βοηθά εξασθενισμένους από αρρώστιες οργανισμούς να ανακάμψουν και να αναρρώσουν γρηγορότερα.
  • Περιέχει μια κολλώδη ουσία, την βασσαρίνη η οποία όταν βράσει με το νερό, μετατρέπεται σε κολλώδη πηχτή ουσία, μαλακτική, κατά του βήχα και των φλεγμάτων.
  • Το σαλέπι λόγω της κολλώδους φύσης του αλλά και των επουλωτικών συστατικών του επιδρά στο στομάχι και το έντερο αναπλάθοντας τα τοιχώματα του πεπτικού συστήματος.
  • Οι τονωτικές και αφροδισιακές του ικανότητες εντείνονται χάρη στην προσθήκη και των μυρωδικών όπως της κανέλας, του γαρύφαλλου, της πιπερόριζας, της βανίλιας.

 σαλέπι
Σαλέπι και θερμίδες

δεν έχει ιδιαίτερες θερμίδες. Το απλό σαλεπι χωρίς ζάχαρη έχει περίπου 15 θερμίδες ανά μερίδα (1 κουταλάκι του γλυκού των 15 γραμμαρίων), ενώ αν είναι έτοιμη σκόνη αναμεμιγμένη με ζάχαρη, έχει περίπου 30 θερμίδες ανά μερίδα.

Τρόποι παρασκευής
Στις ρίζες αυτού του φυτού αναπτύσσονται κόνδυλοι που αποξηραίνονται, αλέθονται, απομακρύνεται το πικρό αιθέριο έλαιο τους και από τη σκόνη τους παρασκευάζεται αυτό το αφέψημα που πωλούν οι «σαλεπτζίδες». Το σαλεπι μπορούμε να το βρούμε σαν σκόνη αναμεμιγμένο με διάφορα άλλα βότανα αλλά και κανέλα, μοσχοκάρυδο, γαρίφαλο και βανίλια για να το παρασκευάσουμε εμείς, με έναν τρόπο παρόμοιο με τον Ελληνικό καφέ.
 σαλέπι
Είδη σαλεπιού
Στην Ελλάδα μπορούμε να αγοράσουμε αυθεντικό σαλεπι Ιωαννίνων, το σαλεπι από την Πόλη με την αυθεντική πολίτικη συνταγή καθώς επίσης και το σαλεπι θαλάσσης που παρασκευάζεται από ένα είδος φυκιών της Ισλανδίας.

 
Συνταγή
Θα χρειαστείτε
• 1 φλιτζάνι νερό
• 2 γαρίφαλα
• Λίγη κανέλα
• Λίγη πιπερόριζα σε σκόνη
• 1 κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη (ή περισσότερη, αν θέλετε το ρόφημά σας πιο γλυκό)
• Σαλέπι (στη μύτη του κουταλιού)
Σκεύη και εργαλεία
• Mπρίκι
• Φλιτζάνι
• Kουταλάκι του γλυκού
Πώς θα το παρασκευάσετε
1. Bράζετε 1 φλιτζάνι νερό μαζί με τα 2 γαρίφαλα και τη ζάχαρη.
2 . Kατεβάζετε το νερό από τη φωτιά, προσθέτετε το σαλέπι (προσέξτε να είναι ελάχιστο, γιατί αλλιώς το ρόφημά σας θα γίνει παχύρρευστο, σαν ζελέ) και ανακατεύετε καλά.
3 . Aρωματίζετε (προαιρετικά) το ρόφημά σας με λίγη πιπερόριζα και κανέλα.
4 . Πίνετε το ρόφημα πολύ ζεστό.
Παρασκευάζεται ως εξής:σε νέα συνταγή
Για δύο ποτήρια ροφήματος, προσθέτουμε 1 κουταλάκι σκόνη. Ανακατεύουμε συνεχώς το ρόφημα καθ΄όλη τη διάρκεια του ψησίματος, μέχρι να φουσκώσει (σαν τον ελληνικό καφέ).
Σερβίρουμε το ρόφημα με μέλι ή ζάχαρι, κανέλα και τριμμένο τζίντζερ.
1 φλυτζάνι νερό
2 γαρύφαλλα
λίγη κανέλα
λίγη πιπερόριζα σε σκόνη
1 κουτ. γλ. ζάχαρη (ή παραπάνω αν θέλετε)
1 κουτ. γλ. σαλέπι
Βράζουμε το νερό μαζί με τα γαρύφαλλα και τη ζάχαρη
Κατεβάζουμε το νερό από τη φωτιά και προσθέτουμε το σαλέπι ανακατεύοντας καλά και συνεχώς ώσπου να πάρει την παχύρρευστη υφή του. Αν χρειαστεί το ξαναβάζουμε λίγο στη φωτιά ανακατεύοντας συνεχώς (Προσοχή να μη βράσει)
Προσθέτουμε κανέλα και πιπερόριζα σε σκόνη και το πίνουμε ζεστό!


* Το φυτό
Χαμηλό φυτό που φυτρώνει σε όλη την Ευρώπη και στη χώρα μας, ιδιαίτερα στα ορεινά μέρη της Θεσσαλίας. Εχει όρθιο στέλεχος, κυλινδρικό, λείο και φτάνει στο ύψος τα τριάντα εκατοστά.
Τα φύλλα του είναι στενόμακρα μυτερά, γυαλιστερά και συχνά έχουν σταχτιές ή καστανές κηλίδες.
Τα άνθη του είναι σε ταξιανθίες με δώδεκα ή δεκαπέντε άνθη μαζί, αρκετά μεγάλα, κόκκινα περισσότερο, λιγότερα βαθύχρωμα μοβ και σπάνια λευκά.
Οι σπόροι του είναι μικροί και πολυάριθμοι.
Το επιστημονικό του όνομα είναι όρχις ο άρρενας, γιατί το κυριότερο χαρακτηριστικό του είναι δύο κόνδυλοι που σχηματίζουν οι ρίζες του, που μοιάζουν με όρχεις και φτάνουν σε μήκος τα είκοσι μέχρι εκατό εκατοστά ανάλογα με το έδαφος και το είδος.
Ανθίζει από Μάιο μέχρι Ιούνιο και χρησιμοποιούμενα μέρη είναι οι κόνδυλοι.
Στην ελληνική μυθολογία, ο Όρχις ήταν γιος μιας νύμφης και ενός σάτυρου. Κατά την διάρκεια των εορτών προς τιμή του Βάκχου, διέπραξε ιεροσυλία, επιχειρώντας να βιάσει μια ιέρεια. Η τιμωρία του ήταν να κατασπαραχθεί από άγρια θηρία και να μεταμορφωθεί σε ένα αδύνατο και σεμνό φυτό.
Ο Θέοφραστος ήταν ο πρώτος από τους αρχαίους συγγραφείς που αναφέρθηκε στις ορχιδέες. Ήταν αυτός που τους έδωσε την ονομασία Όρχις επιστημονικά, ορμώμενος από τον μύθο του Όρχι και αντανακλώντας την ομοιότητά της διπλοκόνδυλης ρίζας τους με τα ανδρικά γεννητικά όργανα, αυτά που ήταν αιτία της περιπέτειας του γέρου Όρχι.
Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι μπορούσαν να ελέγξουν το φύλο των αγέννητων παιδιών τους τρώγοντας κονδύλους ορχιδέας. Αν ο πατέρας έτρωγε μεγάλους νεαρούς κονδύλους το παιδί θα ήταν αρσενικό, αν η μητέρα έτρωγε μικρούς κονδύλους το παιδί θα γεννιόταν θηλυκό.

Salepi

Η χρήση του στη μαγεία
Θεωρείται βότανο της Αφροδίτης και οι παλιές το ξερίζωναν πάντοτε την Παρασκευή. Η γυναίκα αν πάρει τα φύλλα του φυτού, τα ξεράνει, τα τρίψει και τα κάνει αλοιφή με ροδόσταμο και αλείψει την επίμαχη περιοχή της γίνεται ιδιαίτερα ελκυστική προς τον άντρα. Επίσης η ρίζα εάν ξαστριστεί
τρία βράδια και τη δώσεις να τη φάει κάποιος που θέλεις να σε αγαπήσει, θα σε αγαπήσει βαθιά και δυνατά. Οι παλιές μάγισσες έπαιρναν τα σπόρια από το σερνικοβότανο και τα έκαναν σκόνη. Ανακάτευαν αυτή τη σκόνη με μέλι και απόσταγμα αψιθιάς και το έκαναν μπαλάκια σαν μικρά χάπια.
Το ξάστριζαν τρεις μέρες σε γέμιση σελήνης και το έδιναν στις γυναίκες που ήθελαν να συλλάβουν αρσενικό παιδί. Το βράδυ όταν η γυναίκα θα πήγαινε να πλαγιάσει θα έβαζε μέσα στον κόλπο της ένα χάπι και θα το άφηνε μέχρι τα μεσάνυχτα, μπορεί και περισσότερο. Αυτό θα το έκανε τρεις βραδιές
συνέχεια. Αφού γινόταν αυτό η γυναίκα θα έπρεπε να αναπαυτεί για τρεις ημέρες και ύστερα να κάνει ένα μπάνιο με νερό που θα περιείχε αρωματικά χόρτα. Οταν θα έβγαινε από το μπάνιο, θα έπαιρνε ένα από αυτά τα χάπια, θα έτρωγε ένα φρέσκο αβγό και θα το έπινε μαζί με ένα ποτήρι καλό κρασί.
Εκείνο το βράδυ ήταν έτοιμη να ανταμωθεί με τον άντρα της.


Πιθανώς έχετε δοκιμάσει το σαλέπι σε μορφή ροφήματος κάποιο κρύο πρωινό του χειμώνα στη Βόρειο Eλλάδα ή και σε άλλες περιοχές, αφού οι σαλεπιτζήδες βρίσκονται συχνά στο δρόμο μας για να μας προσφέρουν το ζεστό αυτό ρόφημα, που λειτουργεί ως αποσυμφορητικό του αναπνευστικού και μαλακώνει το λαιμό.



πηγές:
Νεστορή Βασιλική/havai/Vita