Πρωτοβουλία Ενεργών Πολιτών Ερμιόνης: Εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από την αιματηρή εξέγερση στα Μεταλλεία της Σερίφου (1916-2016)

Παρασκευή 26 Αυγούστου 2016

Εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από την αιματηρή εξέγερση στα Μεταλλεία της Σερίφου (1916-2016)

Της Μυρσίνης Σαμαρά

Φέτος, με τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από την αιματηρή απεργία των μεταλλωρύχων της Σερίφου, ο Δήμος του νησιού διοργάνωσε τιμητικά μια σειρά από εκδηλώσεις σε συνεργασία με το Σωματείο Εργατών Μεταλλευτών Λατόμων και Οικοδόμων Σερίφου. Ο υπεύθυνος της διοργάνωσης Θοδωρής Γ. Λιβάνιος, ερασιτέχνης ερευνητής- λαογράφος, δημοτικός σύμβουλος, συμπεριέλαβε στις εκδηλώσεις αυτές και τα Μεταλλεία Ερμιόνης, όπου εργάστηκαν πολλοί Σεριφιώτες.

Μετά από πρόσκληση από την οργανωτική επιτροπή του Δήμου και από τον Θοδωρή Γ. Λιβάνιο, συμμετείχα και παρουσίασα το θέμα: «Ο Grohmann και οι Σεριφιώτες στα Μεταλλεία της Ερμιόνης».

Κατά την ομιλία μου, η οποία πλαισιώθηκε από προβολή διαφανειών, παρουσίασα τη σύνδεση της μεταλλευτικής επιχείρησης του G. Grohman με τα Μεταλλεία Ερμιόνης.
Ως γνωστό ο Grohmann απέστειλε εργάτες του από τα Μεταλλεία Σερίφου ως έμπειρους για να υποστηρίξουν το έργο των Μεταλλείων Ερμιόνης. Από την έρευνα καταφαίνεται ότι ήταν μεγάλος ο αριθμός των Σεριφιωτών που δούλεψαν κυρίως στις στοές και που διέμεναν στα σπίτια στον οικισμό των Μεταλλείων. Επίσης, τονίστηκαν οι δεσμοί που αναπτύχθηκαν μεταξύ των Σεριφιωτών και των ντόπιων κατοίκων, κυρίως του Ηλιοκάστρου, με σημείο αναφοράς -μεταξύ άλλων- το θρησκευτικό σύμβολο, την εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας των Μεταλλείων, δεσμοί που διατηρούνται μέχρι σήμερα.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 20 Αυγούστου στο θέατρο του Συνδέσμου Σερίφου. Παρευρέθηκαν ο Δήμαρχος Σερίφου κ. Αντώνης Αντωνάκης, η αντιδήμαρχος κ. Φλώρα Προκοπίου, ο Σεβασμιότατος Δωρόθεος Β’ και άλλοι επίσημοι μαζί με πολλούς ντόπιους και επισκέπτες του νησιού που κατέκλυσαν το υπαίθριο θέατρο της Χώρας Σερίφου.

Από τη δημόσια αυτή θέση, εκφράζω τις ευχαριστίες μου για την
τιμή που μου έγινε να μιλήσω για την πατρίδα μας την Ερμιόνη για ένα κατεξοχήν σημαντικό θέμα της τοπικής μας ιστορίας.
Επίσης, για τη θερμή φιλοξενία που μου προσφέρθηκε. Ιδιαίτερα να ευχαριστήσω τον Θοδωρή Λιβάνιο, τον εμψυχωτή όλων των εκδηλώσεων σχετικά με την επέτειο, για τη φιλοξενία και για το ενδιαφέρον του να συνδέσει τη Σέριφο με τα Μεταλλεία Ερμιόνης.
Με δεδομένο ότι και ο ομιλητής Δημήτρης Μακρής από τα Λιγνιτωρυχεία της Ραφήνας, είχε σχετικό θέμα με τους εργάτες από τη Σέριφο, αρχίζει να δημιουργείται ένας τομέας κοινής ιστορίας των Μεταλλείων στην Ελλάδα με εξαιρετικό ιστορικό, αρχιτεκτονικό, ανθρωπολογικό και γενικά πολιτισμικό ενδιαφέρον γύρω από την ανθρώπινη δραστηριότητα στην εποχή της βιομηχανικής της ανάπτυξης.

Σύντομη περιγραφή των γεγονότων
Στη Σέριφο, το πλούσιο σε μεταλλεύματα νησί, κυρίως σε σίδηρο και χαλκό, από τα μέσα του 19ουαι. άρχισε η νεότερη περίοδος εξόρυξης και από το 1885 ανέλαβε τη διαχείριση των μεταλλείων ο Γερμανός Αιμ. Γρώμαν. Οι συνθήκες εργασίας για τους εργάτες ήταν εξαιρετικά σκληρές, αφού δούλευαν από την ανατολή ως τη δύση του ηλίου. Το 1906, μετά το θάνατο του Αιμ. Γρώμαν, την επιχείρηση ανέλαβε ο γιος του Γεώργιος, με πιο σκληρές συνθήκες εργασίας, συχνά εργατικά ατυχήματα και νεκρούς. Οι εργάτες τότε κάλεσαν τον Σεριφιώτη συνδικαλιστή Κωνσταντίνο Σπέρα, που ήταν ιδρυτικό μέλος του Εργατικού Κέντρου Αθηνών. Εκείνος, συσπείρωσε τους εργάτες και αμέσως ίδρυσαν το «ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΕΡΓΑΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΩΝ ΣΕΡΙΦΟΥ» για τη διεκδίκηση και εφαρμογή του 8ώρου.

Προτομή Κ. Σπέρα έξω από το Ορυκτολογικό Μουσείο Σερίφου- Μεγάλο Λιβάδι.

Τα γεγονότα άρχισαν από τις 7 Αυγούστου 1916, όταν ζήτησαν να εργάζονται οκτώ ώρες, (δικαίωμα που είχε ψηφιστεί στις 14/02/1912) αλλά η εταιρία δεν το δέχθηκε. Τότε κατέβηκαν σε απεργία. Ο Γρώμαν ζήτησε τη βοήθεια του Κράτους.
Ακολούθησαν προσπάθειες κατευνασμού αλλά η αγωνιστική επιμονή των εργατών οδήγησε σε νέα μέτρα. Στις 21 Αυγούστου στάλθηκε απόσπασμα χωροφυλάκων για να καταστείλει την απεργία. Δημιουργήθηκε σύρραξη στην οποία συμπαρίσταντο και οι γυναίκες των μεταλλωρύχων. Ο απολογισμός από τη συμπλοκή ήταν 4 χωροφύλακες και 5 εργάτες νεκροί, 38 βαριά τραυματίες μεταλλωρύχοι και δεκάδες άλλοι ελαφρά τραυματισμένοι. Οι εργάτες που απαιτούσαν ανθρώπινες συνθήκες εργασίας κατάφεραν με την αγωνιστική τους κινητοποίηση να δικαιωθούν, αφού τέθηκε σε εφαρμογή το οκτάωρο που ήταν το πρώτο που καθιερώθηκε στην Ελλάδα. Ήταν το πρώτο εργατικό …Κιλελέρ που σημάδεψε βαθιά και ανεξίτηλα την ιστορική διαδρομή της μεταλλείας στο νησί.

Στη μνήμη των πεσόντων εργατών είναι αφιερωμένο στο Μεγάλο Λιβάδι, απο το 1984, Μνημείο προς τιμή τους και κάθε χρόνο στις 21 Αυγούστου τελείται επιμνημόσυνη δέηση.

Η κορύφωση του εορτασμού και άλλες εκδηλώσεις
Κορύφωση των εκδηλώσεων στο νησί αποτέλεσε την επόμενη ημέρα, Κυριακή 21 Αυγούστου, η επιμνημόσυνη δέηση που τελέστηκε στο Μνημείο πεσόντων και η κατάθεση στεφάνων από τους εκπροσώπους των διαφόρων φορέων. Σε μια φορτισμένη συναισθηματικά ατμόσφαιρα μεταξύ των καλεσμένων κατέθεσαν στεφάνια και παιδιά και εγγόνια των αγωνισθέντων. Στη συνέχεια ο Δήμος Σερίφου παρέθεσε δεξίωση.

Παράλληλα, διοργανώθηκαν διάφορες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.
Όλο το νησί, κατά την επίσκεψή μας, είδαμε ότι ζούσε στο ρυθμό της επετείου των Μεταλλείων, ζητούσε να μάθει περισσότερες πληροφορίες και συμμετείχε με πολύ ενδιαφέρον.