Παρασκευή 24 Μαρτίου 2017

Όθωνας: αγάπησε την Ελλάδα όσο λίγοι

Inline image

Όθων μελέτη – Νικηφόρος Λύτρας, Λάδι σε ξύλο 31 x 19 εκ.
Εθνική Πινακοθήκη & Μουσείο Αλ. Σούτζου
Κληροδότημα Αντωνίου Μπενάκη
γράφει ο Κώστας Κουτσουρέλης
Στην είδηση του θανάτου του Όθωνα, στα 1867, ο Αχιλλέας Παράσχος χρωστάει ένα από τα πιο πηγαία, τα πιο συγκινημένα ποιήματά του. Αφού πρώτα δηλώσει ότι ο ίδιος υπήρξε πολέμιος του μονάρχη και ότι τον αντιπολιτεύθηκε κάποτε παράφορα· κι αφού διαπιστώσει πικρά πως πρώτοι οι άλλοτε φίλοι του τον λησμόνησαν αφότου εξέπεσε από τον Θρόνο («εις λήθην σ' εγκατέλειψαν θανάτου βαρυτέραν»), ο ποιητής πλέκει το εγκώμιο του ανεξίκακου, ευγενικού ανθρώπου, που παρασύρθηκε από τις μοιραίες συμβουλές του περιβάλλοντός του, αναλογίζεται και συμπονεί τη μοίρα του εξόριστου μακριά από τον τόπο που τόσο αγάπησε και στο όνομα της βαθιάς εκείνης αγάπης, τον συγχωρεί με μια χειρονομία καταλλαγής πάνω από το βάραθρο.
Και ο ποιητής κλείνει το "Ελεγείον" του με μια έκκληση. Οι Συνέλληνες να ζητήσουν η σορός του άτυχου ηγεμόνα να τους επιστραφεί και να ταφεί εκεί όπου πράγματι ανήκει, στη γη της Αττικής:


Ο ατυχής!... Κακός αυτός ποτέ, ποτέ δέν ήτο·
Ήτο παράδοξος ψυχή, άλλ’ εκλεκτή καρδία.
Επλάσθη δια το καλόν κ’ είς άλλα έκινείτο·
Τον έρριψεν η πεισμονή, άλλ’ όχ’ η δυστροπία.
Δεν μας εμίσει, και την γην του ύψους του επόνει.
— Κατηραμέν’ οι φίλοι του κ’ η πεισμονή του μόνη!


Τί άρα, τί εσκέπτετο εξόριστος; οποίας
Κολάσεις θα υπέφερε σιγών;...Θα ενθυμείτο
Την ώραν, καθ’ ην έφηβος ιππεύς προ της Ναυπλίας
Από εν έθνος ευγενές θερμώς επευφημείτο·
Την τότε μέθην, τας λαμπράς ελπίδας, και ακόμα
Πως επανείδεν ύστερον το πάτριόν του δώμα!...

Και στο όνομα της βαθιάς εκείνης αγάπης, τον συγχωρεί με μια χειρονομία καταλλαγής πάνω από το βάραθρο:
— Εύλογημένη η μνήμη σου αμέριμνος κοιμήσου !
Σε αμνηστεύει, ω νεκρέ, το έθνος των Ελλήνων.
Δεν έπταισ’ η καρδία σου, αν έσφαλ’ η ζωή σου·
Υπήρξες μόνον ατυχής κ’ εις εποχάς κινδύνων.
Ειρήν’ εις του μνημείου σου, Μονάρχα, την σκοτίαν
Καρδίαν είχες Έλληνος, αν όχι και πορείαν...



Ω! άνθη, άνθη εύοσμα του Υμηττού του δότε,
Του όρους του τού προσφιλούς, την μνήμην του να κάνω’
Ολίγον χώμα δότε με της γης μας, πατριώται,
Να ρίψω εις το σκυθρωπόν μνημείον του επάνω!
Το χώμα της πατρίδος του ως ξένον τον βαρύνει,
Και χώμα θέλει αττικόν η ζοφερά του κλίνη.—

Ναι! φέρετε το λείψανον το παραπονεμένον
Εις την ωραίαν Αττικήν, δι’ ην επόνει τόσον·
Μνημείον σκάψετ’ ευσεβές εις χώρον ανθισμένον,
Του κυανού μας ουρανού να δέχεται τήν δρόσον!
Τρεις πήχεις δότε κ’ εις αυτόν εις τα βασίλειά του,
Να μη πλανάτ’ εξόριστος ακόμη κ’ η σκιά του...


Inline image
Peter von Hess: Η είσοδος του βασιλιά Όθωνα της Ελλάδος στο Ναύπλιο, 1835, ελαιογραφία.






συμπληρώνει ο Μανώλης Γιούργος:

"...Σὰν ἦρθε ἡ φοβερὴ χρονιά, ποὺ ἔφερε τὴν κατοχὴ τῶν Ἀγγλογάλλων καὶ τὴν χολέρα· ποὺ βάσταξε τρεῖς μῆνες, κ᾽ ἔπαψε τὴν ἡμέρα τοῦ Ἁγίου Φιλίππου, ὕστερα ἀπὸ μεγάλη λιτανεία καὶ δέηση ποὺ ἔκαμε ὁ λαὸς μὲ τοὺς παπάδες, μὲ τὰ εἰκονίσματα, μὲ Σταυροὺς καὶ μὲ ξεφτέρια· κ᾽ οἱ Ἀγγλογάλλοι φοβέριζαν τὸν βασιλιά μας, τὸν Ὄθωνα, κ᾽ ἐκεῖνος ἦτον κλεισμένος στὸ Παλάτι, μόνο γιὰ νὰ παρηγορῇ τὸν λαὸ ἔβγαινε, καὶ δὲν τὸ κούνησε ἀπὸ τὴν Ἀθήνα, μ᾽ ὅλη τὴν χολέρα καὶ τὸ θανατικό.
Κ᾽ ἔβγαιναν τὸν ἀνήφορο οἱ Ἀγγλογάλλοι, πλῆθος πολύ, καβαλαρία, Δραγῶνοι τοὺς λέγανε, καὶ φαντάροι, ποὺ φοροῦσαν κάτι πουτούρια*, καὶ τοὺς λέγανε Ζουάβους· κι ἄλλοι μὲ κατακόκκινες γιακέτες, κάτι φοβεροί, θεόρατοι, ἄνδρες ὣς κεῖ πάνω, μὲ ἄντζες γυμνές, ποὺ φοροῦσαν κάτι σὰ φουστανέλες· κ᾽ ἔβγαιναν κατὰ τὴν πλατέα, κ᾽ ἐφοβέριζαν τὸν Ὄθωνα.
Κι ὅσο τὸν ἐφοβέριζαν οἱ Ἀγγλογάλλοι, τόσο τὸν ἀγαποῦσε ὁ λαός. Κι ὁ βασιλιὰς ἐπονοῦσε τὸν λαό, κ᾽ ἐσκορποῦσε ἐλέη καὶ ψυχικὰ πολλὰ ἀπ᾽ τὸ Παλάτι...."

- από τη "Χολεριασμένη" του Α. Παπαδιαμάντη, γραμμένη το 1901. Αναφέρεται στην επιδημία χολέρας του 1854 που την έφεραν τα αγγλο-γαλλικά στρατεύματα που είχαν αποβιβαστεί στον Πειραιά για να τιμωρήσουν τους Έλληνες, να ξεκαθαρίσουν στο παλάτι ότι πρέπει να σταματήσουν τη δράση τους οι αντάρτες στη Θεσσαλία και την Ήπειρο, που τις κατείχαν ακόμη οι Τούρκοι.
Ήταν η περίοδος του Κριμαϊκού πολέμου και η Ρωσική Αυτοκρατορία πολεμούσε εναντίον της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας....


Έλλη Βασιλάκη