Σάββατο 8 Απριλίου 2017

Η Πνευματική πορεία προς τα Μεγάλη Εβδομάδα σε τρεις ενότητες



Η Πνευματική πορεία προς τα Μεγάλη Εβδομάδα σε τρεις ενότητες 


Μαρίκα Κανέλλη – Τουτουντζή

 Α).   Σαρακοστή.
Διανύουμε μια μεγάλη Πνευματική περίοδο, η οποία μας οδηγεί στα Πάθη του Χριστού και από κει στην Ανάστασή Του. Η περίοδος αυτή, ονομάζεται Μεγάλη Τεσσαρακοστή ή Σαρακοστή. Ξεκινά την Καθαρή Δευτέρα και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο. Τη λένε Μεγάλη για να ξεχωρίζει από τη μικρή, που προηγείται των Χριστουγέννων, επειδή είναι «ελαφρότερη» σε αυστηρότητα και νηστεία.
    Το όνομα Σαρακοστή, της δόθηκε σε ανάμνηση της σαρανταήμερης νηστείας του Μωυσή στο όρος Σινά και του Χριστού στην έρημο μετά τη βάπτισή Του. Αυτές οι 40 ημέρες αντιστοιχούν σε 7 εβδομάδες.
    Ο κύκλος της Σαρακοστής κλείνει ένα πλήθος σημαντικών λατρευτικών και εθιμικών ημερών. Όπως «Καθαρή Δευτέρα, Ψυχοσάββατο, Κυριακή της Ορθοδοξίας, Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, 25η Μαρτίου (Ελληνισμός και Ορθοδοξία), κ.α.».
    Στη Λαογραφία τώρα, ο λαός μας φαντάζεται τη Σαρακοστή και χρησιμοποιεί εκφράσεις γι’ αυτήν που ποικίλουν. Συνήθως τη βλέπει σαν Καλόγρια με 7 πόδια (τις 7 εβδομάδες).
    Οι Χιώτες π.χ. τη ζωγραφίζουν σε ένα χαρτί χωρίς στόμα – αφού νηστεύει συνεχώς – και κόβουν το περίγραμμα με ψαλίδι. Κάθε Σάββατο που περνά, της αφαιρούν ένα πόδι, για να γλυτώσουν – συμβολικά – από τις στερήσεις που τους επιβάλλει. Όπως
καταλαβαίνετε το τελευταίο πόδι το κόβουν το Μ. Σάββατο, που σταματάει η νηστεία.
    Το έθιμο της «Κυρά Σαρακοστής», ποικίλει από τόπο σε τόπο. Στον Πόντο, παλαιότερα, έμπηγαν 7 φτερά κότας σε μια πατάτα ή σε ένα κρεμμύδι και το κρεμούσαν με σχοινί απ’ το ταβάνι του σπιτιού, αφαιρώντας ένα φτερό κάθε Σάββατο. Ευτυχώς που σήμερα, ενώ τείνουν να ισοπεδωθούν τα πάντα, στα σχολεία διδάσκεται η συνήθεια – παράδοση – της Κυρά Σαρακοστής. Έτσι τα παιδάκια ζωγραφίζουν μια ψιλή γυναίκα με 7 πόδια και χωρίς στόμα. Κάθε Σάββατο έχουν την έγνοια να της κόβουν και από ένα πόδι. Επίσης πλάθουν με ζυμάρι στο σπίτι – πάντα με τη βοήθεια της μαμάς – με αχνάρι, μια προζυμένια Κυρά Σαρακοστή, και κάθε Σάββατο σπάνε και ένα πόδι, αφού πρώτα την ψήσουν στο φούρνο.

Β).  Τριώδιο.   

Μια άλλη πνευματική και εκκλησιαστική περίοδος είναι το Τριώδιο. Ονομάστηκε έτσι, από το εκκλησιαστικό βιβλίο Τριώδιο. Παλαιότερα, εγώ προσωπικά, πίστευα ότι όταν λέγαμε «ανοίγει το Τριώδιο», σήμαινε ότι έρχονταν οι Αποκριές. Ονομάζεται λοιπόν έτσι, επειδή το βιβλίο που χρησιμοποιείται στις ακολουθίες αυτής της περιόδου, οι ύμνοι του έχουν τρεις ωδές, ενώ συνήθως οι υμνογραφικοί κανόνες έχουν εννέα ωδές. Από το βιβλίο Τριώδιο, με τους κατανυκτικούς ύμνους, γίνονται ακολουθίες που ξεκινούν από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου και τελειώνουν το Μ. Σάββατο.



γ).  Μεγάλη Εβδομάδα. 

Γνωστή σε όλους μας η πορεία του Χριστού μας μέσα στη Μ. εβδομάδα, την εβδομάδα των Παθών.
    Ο Χριστός μπαίνει θριαμβευτικά στα Ιεροσόλυμα μετά το θαύμα της ανάστασης του Λαζάρου. Οι Φαρισαίοι είναι πολύ εξοργισμένοι με την υποδοχή και την αναγνώριση που του επιφυλάσσει ο κόσμος. Είναι ακόμα εξαγριωμένοι μαζί Του γιατί έδιωξε από το Ναό όλους εκείνους που έκαναν αγοραπωλησίες έξω από τον οίκο του Θεού. Έχουν αποφασίσει το θάνατό Του. Για να το επιτύχουν όμως πρέπει να Τον συλλάβουν σαν παραβάτη του Νόμου. Εδώ βρίσκεται η δυσκολία. Τι παράβαση έκανε ο Χριστός; Καμία. Τότε σκέπτονται να Τον παγιδέψουν.
    Η πρώτη παγίδα είναι η ερώτηση που Του κάνουν. «Με ποια εξουσία έδιωξες τους εμπόρους από το Ναό; Πολιτική ή Θρησκευτική είναι η εξουσία σου;»
    Αν ο Ιησούς απαντούσε ότι ήταν πολιτική θα Τον κατηγορούσαν σαν στασιαστή. Αν απαντούσε ότι η εξουσία Του ήταν θρησκευτική, θα Τον κατηγορούσαν σαν βλάσφημο.
    Τότε ο Ιησούς κατανοώντας την πανουργία τους, τους απαντά με ερώτηση. «Πείτε μου και σεις, το Βάπτισμα του Ιωάννη είναι από το Θεό ή από τους ανθρώπους;»
    Μεγάλο δίλημμα για τους Φαρισαίους. Αν έλεγαν ότι ήταν από το Θεό, Εκείνος θα τους ρωτούσε. «Γιατί δεν πιστεύετε σ’ αυτό;» Αν έλεγαν πως ήταν κατ’ εντολή ανθρώπων, τότε ο λαός, θα τους κακοποιούσε. Άτολμα απάντησαν: «Δεν ξέρουμε». Φάνηκαν έτσι, να μη γνωρίζουν τις Γραφές και εξευτελίστηκαν στα μάτια του λαού.
    Η δεύτερη παγίδα που στήνουν ήταν για το φόρο που είχε επιβάλει ο Καίσαρας στους Ιουδαίους - λαμβανομένου υπ’ όψιν, ότι η Ιουδαία ήταν υπό Ρωμαϊκή κατοχή-.
    Ρωτούν λοιπόν το Χριστό: «Επιτρέπεται ή όχι να δίνουμε κεφαλικό φόρο στον Καίσαρα και να δεχτούμε έτσι, ότι είμαστε υποτελείς και δούλοι του;» Αν ο Χριστός
απαντούσε πως δεν επιτρέπεται, θα Τον κατήγγειλαν στον Πιλάτο ως στασιαστή. Αν απαντούσε πως επιτρέπεται, θα Τον κατήγγειλαν στο λαό σαν υποστηρικτή της ρωμαϊκής εξουσίας. Τότε ο Κύριος τους αποστομώνει διαπιστώνοντας την πονηριά τους, λέγοντας: «Γιατί με βάζετε σε πειρασμό υποκριτές; Φέρτε μου εδώ έναν κήνσο – ήταν το ρωμαϊκό νόμισμα με το οποίον πλήρωναν το φόρο. Με την επίδειξη του νομίσματος ήθελε να διαχωρίσει την απόδοση τιμής και υποταγής στους κοσμικούς άρχοντες από τη λατρεία και σεβασμό στο Θεό, και είπε: «Απόδοτε ουν τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ». Με αυτό τον τρόπο τους είπε, ότι και το φόρο πρέπει να πληρώνετε και να είστε πιστοί στο Θεό.
    Η Τρίτη παγίδα έρχεται αυτή τη φορά από τους Σαδδουκαίους, που ήσαν οι υλιστές της εποχής εκείνης. Σκοπός τους ήταν  να εκθέσουν τον Χριστό ότι αγνοεί τις γραφές. Του λένε λοιπόν: «Δάσκαλε, αφού κατά τη διδασκαλία σου και κατά τον Μωυσή υπάρχει ανάσταση νεκρών, κατά τη μέλλουσα ζωή θα δημιουργηθεί ένα πρόβλημα. Είμαστε επτά αδελφοί. Ο πρώτος ήλθε σε γάμο, αλλά πέθανε άτεκνος. Σύμφωνα με το νόμο του Μωυσή, άφησε τη γυναίκα του στον αδελφό του. Αυτό έγινε και με τους επτά αδελφούς. Επειδή δεν έκαναν παιδιά, τη γυναίκα την παντρεύτηκαν όλοι. Όταν θα γίνει ανάσταση νεκρών και αναστηθούν και οι επτά αδελφοί, ποιος θα την πάρει;». Οι Σαδδουκαίοι, βρίσκονται σε πλήρη άγνοια γι’ αυτό ο Κύριος τους απαντά: «Είστε σε πλάνη και δεν γνωρίζετε ούτε τη δύναμη του Θεού, ούτε τις Γραφές που λένε ότι ούτε οι άνδρες έρχονται σε γάμο, ούτε οι γυναίκες  δίδονται σε γάμο, αλλά όλοι είναι σαν άγγελοι στον ουρανό». Οι Σαδδουκαίοι αποστομώθηκαν αλλά δεν έπαψαν τις μηχανορραφίες για τη σύλληψη και θανάτωσή του.
    Ο Κύριος οδηγήθηκε στο θάνατο με την προδοσία του μαθητή του Ιούδα και από κει στην Αγία του Ανάσταση.


Πηγές:  Λαογραφία.  Προσωπικά βιώματα.  Εκκλησιαστικές ομιλίες και πληροφορίες      από τη Φιλόλογο Μαρία Τατσόγλου.

Καλή Ανάσταση σε όλους.