Τρίτη 28 Σεπτεμβρίου 2010

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ (επετειακό)

28/9/1828, Πόρος: ψήφισμα Καποδίστρια (ταχυδρομικόν)
ΕΛΛΗ ΒΑΣΙΛΑΚΗ

   28 Σεπτεμβρίου 1828σύγχρονη Ταχυδρομική Υπηρεσία
(με ψήφισμα του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, που εκδόθηκε στον Πόρο)
Η ιστορία του ταχυδρομείου ακολουθεί την ιστορία του πολιτισμού: με την εμφάνιση των οργανωμένων κοινωνιών, προέκυψε η ανάγκη επικοινωνίας μεταξύ τους• για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκαν αγγελιοφόροι, οι οποίοι μετέφεραν προφορικά μηνύματα. Με την πάροδο του χρόνου, την ανάπτυξη του πολιτισμού και την επινόηση της γραφής - πρώτα με ιδεογράμματα και αργότερα με αλφάβητο - είχαμε ως αποτέλεσμα οι αγγελιοφόροι αντί να μεταφέρουν μόνο προφορικά μηνύματα, να παραδίδουν και υλικά αντικείμενα (πέτρες, φύλλα ή φλοιούς δένδρων, δέρματα ζώων, περγαμηνές κτλ), πάνω στα οποία ήταν γραμμένα τα μηνύματα με διάφορους τρόπους. Τότε γεννιέται το ταχυδρομείο, με την έννοια της μεταφοράς ενός αντικειμένου πάνω στο οποίο έχουν αναγραφεί ανακοινώσεις.

Εμφανίζονται οι ταχυδρόμοι, που δεν μεταδίδουν οι ίδιοι τις ειδήσεις - όπως γίνεται με τους αγγελιοφόρους - αλλά μεταφέρουν τα γραμμένα αντικείμενα, ίχνη των οποίων έχουν βρεθεί στην Κίνα, την Αίγυπτο, την Ασσυρία και τη Βαβυλωνία, χώρες στις οποίες λειτουργούσαν αποκλειστικά και μόνον για την εξυπηρέτηση κρατικών αναγκών. Η πρώτη κανονικά οργανωμένη ταχυδρομική υπηρεσία, με αναφορά ιστορικών συγγραφέων (Ηρόδοτος, Ξενοφώντας), συγκροτήθηκε από το
βασιλιά Κύρο, ιδρυτή της Περσικής αυτοκρατορίας, στα 500 π.Χ. Ήταν οργανωμένη σε 111 κεντρικές αρτηρίες, που μεταξύ τους απείχαν γύρω στα 35 Km και οι σταθμοί των ανά πάσα στιγμή έτοιμων ταχυδρόμων ονομάζονταν άγγαρα, όπου βρίσκονταν ταχυδρόμοι έτοιμοι να μεταφέρουν ανά πάσα στιγμή την αλληλογραφία στον επόμενο σταθμό. Από εδώ έχουμε και τη λέξη «αγγαρεία», που σημαίνει καταναγκαστική εργασία, χωρίς πληρωμή, άχαρη απασχόληση, δυσάρεστη υποχρέωση.

Στην Αρχαία Ελλάδα, μολονότι η μυθολογία αναφέρει σαν πρώτο ταχυδρόμο το θεό Ερμή, ο οποίος και λατρευόταν ως κήρυκας και αγγελιοφόρος, δεν μαρτυρείται η ύπαρξη οργανωμένης ταχυδρομικής υπηρεσίας, με τη μορφή που εμφανίζεται σε άλλες χώρες της εποχής εκείνης. Οι ανάγκες επικοινωνίας των διαφόρων πόλεων μεταξύ τους καλύπτονταν από αγγελιοφόρους που ονομάζονταν άγγελοι, δρομοκήρυκες και ημεροδρόμοι. Ο Μέγας Αλέξανδρος δεν θα είχε επιτύχει ούτε στις εκστρατείες του ούτε στην εδραίωση της απέραντης αυτοκρατορίας του, αν δεν είχε οργανώσει ένα τέλειο σύστημα επικοινωνίας. Οι ταχυδρόμοι του Μεγάλου Αλέξανδρου, οι λεγόμενοι ημίοδοι, χρησιμοποιούσαν και τη θαλάσσια οδό, προκειμένου να εξασφαλίσουν την επικοινωνία των διαφόρων περιοχών της αυτοκρατορίας.

Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο η ταχυδρομική υπηρεσία χρησιμοποιώντας τις αρτηρίες του οδικού δικτύου που είχαν κατασκευάσει οι Ρωμαίοι, με σπουδαιότερη την Εγνατία Οδό που συνέδεε το Δυρράχιο με το Βυζάντιο, εξυπηρετούσε αποκλειστικά τις κρατικές ανάγκες. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο οι ταχυδρόμοι χρησιμοποιούσαν το Δημίσο Δρόμο, κινούνταν όμως με τα ταχύτερα μέσα της περιοχής (ελαφρές άμαξες, ίπποι κτλ), ενώ εξυπηρετούνταν και αρκετοί ιδιώτες. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, δεν ήταν δυνατό να λειτουργήσει μια οργανωμένη ταχυδρομική Υπηρεσία. Οι προεστοί του σκλαβωμένου έθνους, προκειμένου να επικοινωνήσουν με όσους ζούσαν στο εξωτερικό, χρησιμοποιούσαν ευρέως επιστολές που στέλνονταν είτε με έμπιστα πρόσωπα, ειδικά επιφορτισμένα με τη συγκεκριμένη αποστολή, είτε με ταξιδιώτες, ενώ χρησιμοποιούσαν και τα προξενικά ταχυδρομεία ξένων χωρών, που λειτουργούσαν στην Κωνσταντινούπολη, τη Λάρνακα και τη Θεσσαλονίκη.

Για τις ανάγκες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας λειτουργούσε ένα σύστημα, το ονομαζόμενο μενζίλι, με έφιππους ταχυδρόμους (τατάρηδες), οι οποίοι ανήκαν σε ξεχωριστό ιδιαίτερο προνομιούχο τάγμα με ιδιαίτερο κώδικα ενδυμασίας, οι οποίοι εναλλάσσονταν στους μενζίλ χανέδες (σταθμούς) και μετέφεραν τις διαταγές και τα φιρμάνια στις επαρχιακές υπηρεσίες Παράλληλα, υπήρχε και ένα έκτακτο ταχυδρομείο με πεζούς (πεζόδρομοι), για την εξυπηρέτηση των ιδιωτών. Ενώ οι πρώτοι ήσαν μισθωτοί, οι δεύτεροι έπαιρναν ένα ποδοκόπι ή αγιακτερί από τα χωριά, τα οποία ήταν υποχρεωμένα να τους δώσουν επίσης στέγη και τροφή (κονάκι), γεγονός που προκαλούσε δυσαρέσκεια.

Κατά την Ελληνική επανάσταση (1821-1828), έκτακτοι πεζοί ή έφιπποι ταχυδρόμοι κάτω από τις τοπικές αρχές, είχαν ως επάγγελμα ή προσωρινή ενασχόληση τη μεταφορά αλληλογραφίας. Όμως, τις δαπάνες της μεταβίβασης κυβερνητικών διαταγών τις επωμίζονταν και πάλι οι χωρικοί, ενώ οι αποστάσεις ήταν μεγάλες και δύσκολες. Οι ταχυδρόμοι αυτοί έφεραν διάφορα ονόματα: γραμματοφόροι ή πεζοδρόμοι της Διοικήσεως, πεζοί, επίτηδες (σημαίνει ειδικός και κάποτε αναφέρεται με την τουρκική ονομασία μαξοί), σουρτζήδες κλπ. Υπήρχαν τοπικά ταχυδρομεία, τα οποία διοικούσαν πρόκριτοι και επιχειρηματίες, ενώ συχνό φαινόμενο ήταν η παραβίαση του απορρήτου της αλληλογραφίας και η μεγάλη αργοπορία στην παράδοση των επιστολών.

Η σύγχρονη Ταχυδρομική Υπηρεσία συστήθηκε με ψήφισμα του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια (28 Σεπτεμβρίου 1828), που εκδόθηκε στον Πόρο. Χαρακτηριστικός σταθμός της εξέλιξης του ταχυδρομείου ήταν το 1840, όταν ο Άγγλος Hill εισήγαγε τη μεταρρύθμιση της τιμολόγησης με γραμματόσημα. Το πρώτο ελληνικό γραμματόσημο κυκλοφόρησε το 1861, φέροντας την κεφαλή του Ερμή. Τα πρώτα κυπριακά γραμματόσημα, τα οποία κυκλοφόρησαν την 1η Απριλίου 1880, ήταν ουσιαστικά βρετανικά γραμματόσημα, στα οποία είχε τυπωθεί η λέξη CYPRUS. Έκτοτε, η ταχυδρομική υπηρεσία γνώρισε διάφορες μορφές οργάνωσης κατά την εξέλιξή της, για να φτάσει στη σημερινή της μορφή, όπου πλέον ο κάθε κάτοικος του πλανήτη μπορεί να αλληλογραφήσει με οποιοδήποτε άλλο, είτε αυτός βρίσκεται στην ίδια χώρα είτε στην πιο μακρινή περιοχή του πλανήτη (Ανταρκτική).

Μια από τις σημαντικότερες καινοτομίες της εποχής μας είναι και το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail), το οποίο είναι ίσως η πιο διαδεδομένη υπηρεσία στο Internet. Χρήστες του δικτύου μπορούν να στείλουν και να λάβουν μηνύματα και κάθε είδους αρχεία μέσα σε ελάχιστο χρόνο σε χρήστες που βρίσκονται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο χρησιμοποιεί διευθύνσεις με όμοιο σχεδόν τρόπο όπως και το κανονικό ταχυδρομείο. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν σχεδόν ένα δισεκατομμύριο ηλεκτρονικές διευθύνσεις (μέσα 2002).

Το πρώτο e-mail στάλθηκε τον Οκτώβριο του 1971 από το μηχανικό υπολογιστών του ΒΒΝ, Ray Tomlinson, οποίος έστειλε τα γράμματα QWERTYUIOP από ένα υπολογιστή σε έναν άλλο στο Cambridge της Μασσαχουσέτης, με τη χρήση για πρώτη φορά του συμβόλου @, για να προσδιοριστεί ο χρήστης και ο υπολογιστής λήψης (internet host).

Για περισσότερες πληροφορίες, απευθυνθείτε στις ιστοσελίδες http://www.pretext.com/mar98/features/story2.htm και http://www.public.iastate.edu/~prav/pdo.htm