Τρίτη 15 Ιανουαρίου 2013

ΕΝΑΣ ΑΙΩΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ

Οι ναυμαχίες έκριναν την κυριαρχία στο Αιγαίο

Η 3η Δεκεμβρίου 1912 θεωρείται (και είναι) καταλυτική για την έκβαση των Βαλκανικών Πολέμων. Οχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για όλους τους βαλκανικούς συμμάχους.

Μία σπάνια φωτογραφία αγνώστου που έγινε και επιστολικό δελτάριο. Ο οθωμανικός στρατός υποχωρεί στα Στενά, βαλλόμενος από τα ελληνικά πλοία.
Μία σπάνια φωτογραφία αγνώστου που έγινε και επιστολικό δελτάριο. Ο οθωμανικός στρατός υποχωρεί στα Στενά, βαλλόμενος από τα ελληνικά πλοία.
Η ναυμαχία της Ελλης, όπως πέρασε στην Ιστορία, σφράγισε την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο. Αυτή θα επικυρωθεί έναν μήνα αργότερα, με τη δεύτερη κρίσιμη ναυμαχία των Βαλκανικών Πολέμων στη Λήμνο (5 Ιανουαρίου 1913).
Για πρώτη φορά στη ναυτική ιστορία ένας ολόκληρος στόλος όπως ο οθωμανικός το 1912-1913 και περίπου ισοδύναμος με τον ελληνικό παρέμεινε εγκλωβισμένος και αμέτοχος ουσιαστικά στον πόλεμο.
Η σύγκρουση στα Στενά των Δαρδανελίων, μεταξύ Καλλίπολης και Ιμβρου, πήρε πολύ γρήγορα διαστάσεις θριάμβου. Ονομάστηκε αμέσως «περιφανής νίκη» και «νέα σελίδα δόξης». Αν και δεν ήταν πολύνεκρη, ούτε βυθίστηκαν πλοία και κράτησε μία περίπου ώρα.
Βενιζέλος και Κωνσταντίνος. Φορείς δύο στρατηγικών για τους Βαλκανικούς Πολέμους. Επικράτησε (ευτυχώς) ο πρώτος, αλλά στη διαφωνία «φύτρωσε» ο εθνικός διχασμός.
Βενιζέλος και Κωνσταντίνος. Φορείς δύο στρατηγικών για τους Βαλκανικούς Πολέμους. Επικράτησε (ευτυχώς) ο πρώτος, αλλά στη διαφωνία «φύτρωσε» ο εθνικός διχασμός.
Δεν χρειαζόταν κάποιος να έχει ειδικές γνώσεις για να αντιληφθεί αμέσως ότι η πρώτη οργανωμένη μαζική απόπειρα του οθωμανικού στόλου από την έναρξη του πολέμου να βγει στα ανοιχτά του Αιγαίου, σπάζοντας τον αποκλεισμό του, είχε τεράστια σημασία:
  • Μέχρι τότε η κυριαρχία του ελληνικού στόλου δεν είχε δοκιμαστεί σε κατά μέτωπο σύγκρουση με το σύνολο του εχθρικού στόλου. Το «Αβέρωφ» δεν είχε ακόμη χρησιμοποιήσει τη δύναμη των πυροβόλων του.
  • Η εδραίωση του αποκλεισμού σήμανε ότι οι όποιες ελπίδες των Οθωμανών για αντιστροφή της φοράς του πολέμου, μέσω αποστολής στρατιωτικών ενισχύσεων στα ευρωπαϊκά μέτωπα, εκμηδενίζονταν.
Πίσω στα Στενά
Ο Παύλος Κουντουριώτης σε κρίσιμες στιγμές επέβαλε τη γνώμη του.
Ο Παύλος Κουντουριώτης σε κρίσιμες στιγμές επέβαλε τη γνώμη του.

Τα οθωμανικά πλοία δεν είχαν ακριβώς την τύχη της Ελλης (πνίγηκε σε κείνα τα μέρη, που πήραν και το όνομά της, πέφτοντας από το ιπτάμενο κριάρι το οποίο τη μετέφερε μαζί με τον Φρίξο), αλλά χάθηκαν πίσω στα Στενά. Οι λεπτομέρειες της ναυμαχίας της Ελλης είναι λίγο-πολύ γνωστές. Εχουν ιστορηθεί από πολλούς σε επίσημες αναφορές, ημερολόγια πλοίων, αξιωματικών και ναυτών, απομνημονεύματα κ.ά.
Το θρυλικό καταδρομικό «Αβέρωφ» βάλλει κατά του οθωμανικού στόλου.
Το θρυλικό καταδρομικό «Αβέρωφ» βάλλει κατά του οθωμανικού στόλου.
Δεν υπάρχουν ασάφειες ακόμη και για λεπτομέρειες. Ο ελληνικός στόλος, με το καταδρομικό «Αβέρωφ» επικεφαλής, αποτελούμενος από τα θωρακισμένα «Υδρα», Σπέτσες», «Ψαρά» και εννιά αντιτορπιλικά, καταναυμαχεί τον οθωμανικό (τέσσερα θωρηκτά).
Καθοριστικό στοιχείο για την έκβαση αποτέλεσε η έφοδος του «Αβέρωφ» υπό τις διαταγές του διοικητή στου στόλου υποναύαρχου Π. Κουντουριώτη. Αποσπάστηκε από τα υπόλοιπα πλοία, λίγο μετά την έναρξη ανταλλαγής πυρών και τους κανονιοβολισμούς κατά παράταξη.
Χάρη στην ταχύτητά του κατόρθωσε να βάλει τα εχθρικά πλοία μεταξύ δυο πυρών. Ετσι τα ανάγκασε να αναζητήσουν προστασία πίσω στα Στενά. Υστερα από μία ώρα κι ενώ τα τρία οθωμανικά θωρηκτά είχαν υποστεί σοβαρές ζημιές, ο εχθρός «εν αταξία» επέστρεψε από κει που ξεκίνησε, προστατευόμενος από τα επάκτια φρούρια του Ελλησπόντου.
Οι απώλειες
Οι ελληνικές απώλειες ήταν δύο νεκροί αξιωματικοί και έξι ναύτες. Μικρές σχετικά ζημιές είχαν το «Αβέρωφ» (δέχτηκε δύο βλήματα) και το «Υδρα».
Σύμφωνα με πρόσφατη έκδοση του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού για τα 100 χρόνια των Βαλκανικών Πολέμων, η 3η Δεκεμβρίου είναι «η μεγαλύτερη μέρα» των συγκρούσεων.
«Ηταν η μέρα που επικύρωσε την εκδίωξη των Οθωμανών από το μεγαλύτερο μέρος των Βαλκανίων, ύστερα από 6 αιώνες... Ηταν η στιγμή που οριστικοποιήθηκε ο διπλασιασμός σχεδόν της εδαφικής κυριαρχίας της Ελλάδας.
Τέλος αποτέλεσε ένα δεδομένο στην παγκόσμια ιστορία του δόγματος που πρεσβεύει ότι οι θαλασσοκράτειρες δυνάμεις διατηρούν στρατηγικό πλεονέκτημα, το οποίο μεταφράζεται σε άμεσο και απτό αποτέλεσμα στην ξηρά...».
ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ
Τα διεθνή επιχειρήματα του Βενιζέλου
Η καθοριστική σημασία της ναυμαχίας της Ελλης στο διπλωματικό πεδίο αποτυπώνεται σε μια λίγο γνωστή επιστολή του πρωθυπουργού και υπουργού Στρατιωτικών Ελ. Βενιζέλου στην εφημερίδα «Τάιμς του Λονδίνου». Φέρει ημερομηνία 1 Ιανουαρίου 1913 και θα αποτελέσει το επόμενο διάστημα έως τη συνθήκη του Βουκουρεστίου (Αύγουστος 1913) σημείο αναφοράς.
Περιέχει εμμέσως τον πυρήνα της ελληνικής τακτικής και στρατηγικής για τα νησιά του Αιγαίου. Επιπλέον έχει και μια διαχρονικότητα. Ιδού μερικά από τα σπουδαιότερα σημεία της:
- «Η Ελλάς κατέχει ήδη αναμφισβητήτως πάσας τας νήσους (του ανατολικού Αιγαίου), εξαιρέσει εκείνων τας οποίας είχεν καταλάβει ο ιταλικός στόλος (στον προηγούμενο ιταλοτουρκικό πόλεμο) και αν δεν υπήρχε αυτή η κατοχή βεβαίως η Ελλάς θα κατελάμβανεν όλας ανεξαιρέτως χάριν εις την κυριαρχίαν της θαλάσσης, την οποίαν κατέστησαν πλέον οριστικήν αι τελευταίαι ατυχίαι του εχθρικού στόλου...».
- «Το αποτέλεσμα της ισχύος εν τω προκειμένω νομιμοποιείται και εξαγνίζεται υπό του δικαίου. Διεκδικούμεν πράγματι τας νήσους, ουχί ως κατάκτησιν, αλλά ως κληρονομίαν εθνικήν. Οι τίτλοι μας είναι αρχαιότεροι και υπέρτεραι του πολέμου. Είναι τίτλοι παρεχόμενοι ημίν υπό του δόγματος των εθνοτήτων...».
- «Ουδαμού του κόσμου δύναται τις (κάποιος) να εύρη πληθυσμόν πλέον (περισσότερον) ομογενή, φυλήν μάλλον γνησίαν, εθνικούς πόθους ισχυροτέρους παρά εις το αρχιπέλαγος... Ελληνίδες την εθνικότητα αι νήσοι, είναι εξ ίσου ελληνικαί και εκ της ηθικής και πνευματικής αυτών αναπτύξεως και εκ της ναυτικής και εμπορικής επιδόσεως των κατοίκων των...».
Με αυτό το διεθνές σκεπτικό θα πορευτεί η Ελλάδα έως την ειρήνευση και θα πετύχει αυτό που φάνταζε έως τότε όνειρο...
ΕΝ ΟΝΟΜΑΤΙ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
Το σήμα του Κουντουριώτη προς τα πληρώματα των πολεμικών πλοίων κατέχει μια ιδιαίτερη θέση στην ιστορία των Βαλκανικών Πολέμων και όχι μόνο: «Με την δύναμιν του Θεού και τας ευχάς του Βασιλέως μας και εν ονόματι του Δικαίου, πλέω μεθ' ορμής προς ακαθέκτου και με την πεποίθησιν της νίκης κατά του εχθρού του γένους» (9 π.μ. της 3ης Δεκεμβρίου 1912, έξω από τα Στενά των Δαρδανελίων).
ΦΑΝΗΤΕ ΛΕΟΝΤΕΣ...
Λίγο πριν από την έναρξη της ναυμαχίας της Λήμνου (το πρωί της 5ης Ιανουαρίου 1913) ο αρχηγός του πολεμικού στόλου ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης θα απευθυνθεί πάλι στα πληρώματα με ένα εξίσου λακωνικό όσο και ιστορικό σήμα: «Υπενθυμίζομεν το σήμα της 3ης Δεκεμβρίου. Το παν εξαρτάται από την σημερινήν ημέραν διά την αγαπητήν μας Ελλάδα. Φανήτε λέοντες».
Τ. Κατσιμάρδος
katsimar@yahoo.gr  Πηγή:ethnos