Ο Τάκης Σπετσιώτης στο "Πανδοχείο"

Μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη του Τάκη Σπετσιώτη,  με αφορμή το νέο του βιβλίο "ΤΟ ΑΛΛΟ ΚΡΕΒΑΤΙ" στο  ΠΑΝΔΟΧΕΙΟ ΧΑΝΙ ΕΚΛΕΚΤΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ 

Περί γραφής

Θα μας συνοδεύσετε ως την θύρα του τελευταίου σας βιβλίου;

Εδώ προκύπτει θέμα με τον καρμικό μου αριθμό, που είναι το 2. Το τελευταίο μου βιβλίο ήταν λοιπόν δύο ολιγοσέλιδα βιβλία, 75 – 80 σελίδων το καθένα. Το ένα ήταν ένα θεατρικό έργο που δεν είχε παιχτεί, με τίτλο “ Το άλλο κρεβάτι’’, εμπνευσμένο από ένα ομότιτλο ημιτελές κείμενο του Κώστα Ταχτσή, του οποίου εγώ εφεύρα την μυθοπλασία, την εξέλιξη και το τέλος, πάντα στηριγμένος σε αυθεντικά ντοκουμέντα. Πρόκειται στην ουσία για αυτονομημένο έργο από τον Ταχτσή, στο οποίο ο ήρωας, ο ψυχαναλυόμενος συγγραφέας Ερμής, φανταστικά δολοφονείται αλλά και φανταστικά ανασταίνεται.

Το δεύτερο βιβλίο μου, που μαζί με το “΄Αλλο κρεβάτι” κυκλοφόρησε από τον ίδιο εκδότη – Άγρα – την ίδια μέρα, ήταν μια μικρή νουβέλα με τον τίτλο «Γραμματικός σ’ ένα παιδί του δρόμου», την οποία χαρακτηρίζω ‘‘Λαϊκή περιπέτεια’’. ΄Ηταν κι αυτό ένα κείμενο που το 2007 είχε μείνει έξω από τη συλλογή κειμένων μου ‘Τριανδρίες και Σία’ (από την ΄Αγρα ξανά), δεν είχα φανταστεί ότι θα κυκλοφορούσε αυτόνομο, το πρότεινα στον εκδότη μου και έγινε αποδεκτό. Διηγείται την ιστορία ενός νεαρού άστεγου, μεροκαματιάρη μικροπωλητή το πρωί και rent boy τη νύχτα, που τον περιμαζεύει στο σπίτι του ένας σαραντάρης καθηγητής αγγλικών και διανοούμενος, αρχίζοντας, ενώ μιλάει ο νεαρός, να γράφει καθ’ υπαγόρευσιν τη ζωή του.  Που είναι – θα το μαντέψατε – ένα κομμάτι από την ζωή των περιθωριακών στην ειδικά αθηναική κοινωνική αθλιότητα των τελευταίων χρόνων. Κατά μία περίεργη αίσθηση, που δεν μπορώ να εξηγήσω, θεωρώ αυτά τα βιβλία σαν αυτόνομα αλλά και σαν ένα μαζί. Η κριτική δεν τα είδε έτσι. Περισσότερες αναφορές έγιναν στον ‘‘Γραμματικό’’. Με την εξαίρεση ενός εύστοχου κειμένου που έγραψε η κ. Λίνα Πανταλέων η οποία τα εξετάζει μαζί, ισόποσα και ισόχρονα.

Θα μοιραστείτε μια μικρή παρουσίαση –εισαγωγή στο κάθε σας βιβλίο χωριστά (είτε σε μορφή επιγραμματικής παρουσίασης, είτε γράφοντας για το πότε, πώς, υπό ποιες συνθήκες και ποιους πόθους συνεγράφησαν;

Έγραφα από παλιά, από τα χρόνια του Δημοτικού, και δημοσίευα σε εφημερίδες και περιοδικά ως μαθητής Γυμνασίου. Εμφανίστηκα ταυτόχρονα σχεδόν με δύο μικρού μήκους ταινίες, την ‘‘Λίζα και η άλλη’’ το 1976 και την ‘‘Καλλονή’’ το 1977. Το 1978 δημοσίευσα σ’ ένα βραχύβιο λογοτεχνικό περιοδικό που λεγόταν ‘Καμπύλη’ ένα μου διήγημα με τίτλο ‘‘Μια φιλία’’. Ψαχνόμουνα ακόμα, δεν ήξερα τι θ’ ακολουθήσω, η παιδεία μου η λογοτεχνική, πολύ αυστηρού… μικρομέγαλου παιδιού, μου απαγόρευε να δω την συγγραφή σαν επάγγελμα. Την πάτησα λοιπόν, θεωρώντας … επάγγελμα τον κινηματογράφο, και δή στην Ελλάδα! Σημασία έχει πως όλα ξεκινούσαν από την η συγγραφή για μένα. Άλλωστε και η ‘‘Λίζα και η άλλη’’ και η ‘‘Αναπαυτική μεριά’’, η πρώτη μου μεγάλου μήκους ταινία το 1981, είχαν σαν βάση το κείμενο. Οι εικόνες ήταν απλώς το χαλί, ο τόπος ακρόασης του κειμένου.

Βιβλίο πρωτοεξέδωσα το 1996, το ‘Στον Κώστα Ταχτσή αντί στεφάνου’. Ήθελα να πω πράγματα που με έπνιγαν, είχαν συσσωρευτεί μέσα μου, και δεν είχα τον χρόνο, ασχολούμενος πάνω από δεκαπέντε χρόνια με τον κινηματογράφο, να τα πω, κι έτσι τα έβαλα σ’ένα βιβλίο που ήταν σα να γράφτηκε από μόνο του το φθινόπωρο του 1995, σε τρεις μόλις μήνες! Ξεκίνησα γράφοντας μια μαρτυρία για τον Ταχτσή, που τον είχα γνωρίσει το ’74, είχαμε αποπειραθεί να συνεργαστούμε το 1983, να μεταφέρω ένα του διήγημα στην τηλεόραση ως τηλεταινία, είχαμε αποτύχει, κι όλη αυτή την ιστορία διηγούμαι στον ‘‘Ταχτσή αντί στεφάνου’’, μαζί μ’ άλλα πολλά, σε ένα, θα το έλεγα, από κεφάλαιο σε κεφάλαιο ‘μεταμορφωνόμενο βιβλίο’’. Με την έννοια ότι δεν ανήκει σε κανένα λογοτεχνικό είδος, είναι και πεζογραφία και κριτική και ντοκιμαντέρ και ποίηση και αναμνήσεις και σχέδιο βιογραφίας διπλό – δικής μου και του Ταχτσή -, κλπ. ΄Οταν ξαναεκδόθηκε αναθεωρημένο το 2006 με τίτλο ‘‘Ταχτσής – Δεν ντρέπομαι’’ έβαλα ως επίτιτλο ‘Λογοτεχνικό χρονικό’. Η διαμαρτυρία ήταν η αφετηρία μου για να γράψω. Ο πόνος, επειδή είχε απορριφθεί ως ‘ακατάλληλο’ ένα μου σενάριο από το Κέντρο Κινηματογράφου, αν και είχε χρηματοδοτηθεί η συγγραφή του από το ευρωπαικό ταμείο σεναρίου. Είχα ταυτισθεί με τον Ταχτσή, απογοητευμένο επίσης, επειδή δεν είχε πετύχει να γίνει ταινία το ‘ ‘Τρίτο Στεφάνι’’.  Εκείνη την εποχή μιλούσα νοερά μαζί του.

Το βιβλίο που πάντα λογάριαζα να εκδώσω, ήρθε τρία χρόνια μετά. ΄Ηταν μια εκτενής μελέτη για την τέχνη του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, το ‘‘ Χαίρε Ναπολέων’’- ΄Αγρα 2009. Στην ταινία μου του 1985 ‘‘Μετέωρο και Σκιά’’ για τον ποιητή – ίνδαλμα της αξέχαστης αλλά και λίγο προβληματικής εφηβείας μου, δεν χωρούσαν όσα ήθελα να πω για το αμφιλεγόμενο έργο του. Κυρίως τα πεζά του ποιήματα, που έβρισκα ότι είχαν το πιο ιδιαίτερο βάρος απ’ ό,τι έγραψε. Ανθολόγησα έναν ικανό αριθμό από πεζοτράγουδα που μάζευα χρόνια, μαζί με την μελέτη, τις σημειώσεις κι έβαλα και εικόνες. Κάποιοι με κατηγόρησαν ότι υποτιμώ τον εαυτό μου, βάζοντας εικόνες στο σοβαρό και αυστηρό είδος του δοκιμίου.Δεν ήθελα καθόλου να πάρω ύφος φιλολογικού τιμητού – θα ήταν αστείο, ιδίως για τον Λαπαθιώτη! -, και ακαδημαικού. Απλώς να προχωρήσω την κριτική λίγο παραπέρα για τον αισθητισμό ως υπαρξιστικό κίνημα ή φιλοσοφία ζωής. Μέχρι τότε για τον Λαπαθιώτη γράφονταν τα ίδια και τα ίδια, για την ζωή του, και ξανά απ’ την αρχή, Ντόριαν Γκρέυ και κλισέ.

Το κομμένο κινηματογραφικό μου σενάριο του 1993 έγινε μυθιστόρημα, το ‘‘Δελτίον ταυτότητος’’, από την ΄Αγρα το 2003. Δεν ήταν μόνο η εξιστόρηση της εσωτερικής διαμόρφωσης του κεντρικού ήρωά μου Παύλου Μέρλου, μουσικού και συγγραφέα, αυτό που ήθελα να διηγηθώ. Ούτε ο κόσμος του έρωτα ως σεξουαλικό ξύπνημα της σάρκας στην ηλικία των δώδεκα ή ως αισθηματικό, ερωτικό πάθος στην ηλικία των είκοσι χρόνων. Ούτε ο κόσμος της επαρχίας και της πρωτεύουσας, μέσα από την μυθολογία των μικρών και μεγάλων λιμανιών που κουβαλούσα από τις ταινίες της παιδικής μου ηλικίας. ‘‘Η Αγνή του λιμανιού’’ και το ‘‘Λιμάνι των Αποκλήρων’’. ΄Ηθελα, γράφοντας για τα δικά μου βιώματα, να διατρέξω συνειδητά – ει δυνατόν – όλη τη γκάμα της λογοτεχνίας που είχα διαβάσει από παιδί, ακόμη και παραλογοτεχνίας. Προκειμένου να δώσω μορφή στο εγχείρημά μου και να πιάσω αυτό που είναι για μένα η έννοια της ταυτότητας : ταυτότητα σημαίνει το να αποτελείς μέρος του περιγύρου σου αλλά και, ταυτόχρονα, το να είσαι τόσο διαφορετικός από αυτόν.

Το βιβλίο μου ‘‘Τριανδρίες και Σία’’ με ιστορίες και κείμενα είναι ένα απάνθισμα των καλύτερων κειμένων μου μιας εικοσιπενταετίας, για την λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, καθώς και εσωτερικής εξομολόγησης.

΄Εχετε γράψει σε τόπους εκτός του γραφείου σας/σπιτιού σας;

Χα χα! Μικρός, σε σχολικά τετράδια, στα βράχια της Ερμιόνης, δίπλα στη θάλασσα. Ως σεναριογράφος, τη νύχτα, σε λεωφορεία, επιστρέφοντας στο σπίτι από ιδιαίτερα μαθήματα αγγλικών. Πολύ συχνά, ως και σήμερα, σε καφενεία του κέντρου ή απόκεντρα, υποβαθμισμένων και ταυτόχρονα ειδυλλιακών συνοικιών, όπου για τους άλλους θαμώνες είμαι πάντα ‘‘εκείνος που γράφει και διαβάζει’’.

Σας ακολούθησε ποτέ κανένας από τους ήρωες των βιβλίων σας; Μαθαίνετε τα νέα τους;

Ο Άρης Κορτέσης του ‘‘Δελτίου ταυτότητος’’, ο ωραίος έφηβος, δεν είναι πια νέος. ΄Εχουμε συχνή τηλεφωνική επαφή. Του Νικήτα του ‘‘Γραμματικού’’ έχω κάμποσα χρόνια να ακούσω νέα. ΄Οσο για τον Λάμπρο, του ‘‘Δελτίου’’ ξανά, με το αρχετυπικό όνομα από τον Σολωμό, ε, αυτός είναι πια όλοι οι άντρες που γνώρισα στη ζωή μου. Αλλά, ξέρετε κάτι; ΄Οταν βγαίνω απ’ τις σελίδες, αυτοί οι ήρωες, όσο κι αν βασίστηκαν σε πραγματικά πρόσωπα, ποτέ δεν είναι οι ίδιοι με τα πρότυπά τους.

Ποιος είναι ο προσφιλέστερός σας τρόπος συγγραφής; Που και πώς παγιδεύετε τις ιδέες σας;

Η ζωή, οι εμπειρίες μου μού δίνουν τις ιδέες για συγγραφή. Προσφιλής μου τρόπος είναι ωστόσο να μην αναλώνομαι απλά και μόνον στην καταγραφή του βιωθέντος, όσο κι αν αποτελεί πλεονέκτημα. Να το κάνω να αφορά και πέρα από μένα. Και να τού δίνω και μια αξία αισθητική μέσα από την γλώσσα. Πριν και πάνω απ’ όλα γράφω για την γλώσσα. ΄Οπως και διαβάζω άλλωστε.

Εργάζεστε με συγκεκριμένο τρόπο; Ακολουθείτε κάποια ειδική διαδικασία ή τελετουργία; Επιλέγετε συγκεκριμένη μουσική κατά την γραφή ή την ανάγνωση. Γενικότερες μουσικές προτιμήσεις;

Παλιότερα έγραφα πρώτα χειρόγραφο και στη συνέχεια το δακτυλογραφούσα. Τώρα γράφω κατευθείαν πια στον υπολογιστή. Αλλά όταν γράφω σε καφενείο, γράφω ξανά στο χέρι. Αν και δεν επιλέγω συγκεκριμένη μουσική όταν γράφω, μου αρέσει η ερώτηση που μου κάνετε. Η μουσική, μετά το γράψιμο, είναι η τέχνη που με λυτρώνει. Παλιά ρεμπέτικα, λαικά, και όλντ τάιμς τζαζ. Κινούμαι μουσικά στο κλίμα των μπλουζ των πέριξ των μεγαλουπόλεων. Στην ελεγειακή ατμόσφαιρά τους, στην θρησκευτικότητα και τον αποκλεισμό τους από την μεγάλη τέχνη.

Ποιες είναι οι σπουδές σας και πώς βιοπορίζεσθε; Διαπιστώνετε κάποια εμφανή απορρόφηση των σπουδών και της εργασίας σας στην γραφή σας ( π.χ. στην θεματολογία και τον τρόπο προσέγγισης);

Σπουδές σκηνοθεσίας κινηματογράφου. Κάποιες τηλεοπτικές και ελάχιστες θεατρικές σκηνοθεσίες είχαν βιοποριστικό σκοπό, με ελάχιστα χρήματα για μένα. Κάποια πνευματικά δικαιώματα από ταινίες μου που εισέπραξα, κυρίως από το ‘‘Μετέωρο και Σκιά’’, από κάποιες προβολές στην εδώ κρατική τηλεόραση και από την κυκλοφορία του σε dvd στη Νέα Υόρκη ήταν οικονομικά ξελασπώματα. Για τη ρουτίνα; Κανά δυό μούφα επαγγέλματα. Από διδασκαλία ιδιαιτέρων αγγλικών μέχρι διορθώσεις τυπογραφικών δοκιμίων. Ναι, όσον αφορά την απορρόφηση, γράφω λίγο σα να σκηνοθετώ, όπως εξάλλου και σκηνοθετώ σα να γράφω.

Γράφετε πεζογραφία αλλά και θέατρο. Θα συνεχίσετε να ισορροπείτε ανάμεσα στα δύο; Βλέπετε κάποιο να επικρατεί;

Δεν γράφω μόνον αυτά τα δύο είδη, αλλά και μαρτυρία, δοκίμιο.Δεν αισθάνομαι ότι μπορώ να αφοσιωθώ αποκλειστικά και μόνο σ’ένα είδος λόγου. Είμαι λίγο αλητάκος ως προς αυτό. Βαριέμαι το ένα και μόνο είδος. Σουλατσάρω λιγάκι σαν Πρωτέας, αρκεί να μπορώ να προωθήσω τις ιδέες μου. Να βρώ κάθε φορά την πιο ταιριαστή φόρμα που κατά την κρίση μου τις εκφράζει. Δεν πιστεύω ότι ελλοχεύει κίνδυνος μη ισορροπίας όταν καλλιεργείς περισσότερα από ένα είδη, γράφοντας… Άλλωστε θαυμάζω πολυσχιδείς δημιουργούς, σαν τον Κοκτώ λ.χ.

Έχετε γράψει ποίηση; Αν όχι, γιατί;

Έχω γράψει μια ποιητική συλλογή που παραμένει ανέκδοτη, αν και είχαμε κανονίσει με τον εκδότη μου Σταύρο Πετσόπουλο να έβγαινε το 2010. Κάποια προβλήματα την εμπόδισαν και ξεχάστηκε.

Αν είχατε σήμερα την πρόταση να γράψετε μια μονογραφία – παρουσίαση κάποιου προσώπου της λογοτεχνίας ή γενικότερα, ποιο θα επιλέγατε;

Ακριβώς όπως το διατυπώσατε : «Αν είχα σήμερα την πρόταση…». Επειδή έχω γράψει δύο μονογραφίες, για τον Λαπαθιώτη και τον Ταχτσή, ξέρω τι δύσκολο είδος είναι, πόσο από μέσα σου πρέπει να βγαίνουν οι συγγραφείς για τους οποίους γράφεις για να μην είναι οι μονογραφίες  σου ανεκδοτολογικές μαρτυρίες μόνον ή  άνοστες φιλολογικές διατριβές. ΄Η να βγαίνεις εσύ κατά κάποιο τρόπο μέσα από αυτούς.Και το είδος δεν θεωρείται πολύ εμπορικό γι’ αυτό οι προτάσεις σπανίζουν ή δεν γίνονται ποτέ. Γράφεις για κάποιον άλλο σημαίνει ταυτίζεσαι και λιγάκι μαζί του. Και με πόσους μπορείς να ταυτίζεσαι στην έκταση και το βάθος που μια μονογραφία απαιτεί; Μμμ…

Τι γράφετε τώρα;

Έχω μισοτελειωμένο ένα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα, θέλει κάμποση δουλειά ακόμη. Και είμαι στα πρώτα κεφάλαια ενός δοκιμίου. Αλλά έχω αδρανήσει κάπως, ίσως φταίει η αβεβαιότητα, η οικονομική κατάσταση… αρκούμαι να γράφω στο φεισμπουκ μικρά κείμενα, σαν συνθήματα σε τοίχο… Ζούμε δύσκολες μέρες σαν έθνος, η καθημερινότητά μας έχει επηρεασθεί. Και το ίδιο το βιβλίο περνάει δύσκολη εποχή… Θα δούμε…

Περί ανάγνωσης

Αγαπημένοι σας παλαιότεροι και σύγχρονοι συγγραφείς;

Πρώτοι απ’ όλους αυτοί που με επηρέασαν στα χρόνια της εφηβείας και ασχολήθηκα με πάθος μαζί τους δύο ή και περισσότερες φορές, είτε ως σεναριογράφος – σκηνοθέτης, είτε ως συγγραφέας μελετητής τους ο ίδιος. Εννοώ τον Ροίδη, τον Καβάφη, τον Λαπαθιώτη, τον Ταχτσή.

Παρακολουθώ συστηματικά δοκιμιογράφους και στοχαστές επίσης. Τον Συκουτρή, τον Πηνιάτογλου, τον Καπετανάκη, τον ΄Αγρα, τον Νικολαρείζη, τον Δικταίο ως δοκιμιογράφο αλλά και ποιητή.

Κατά καιρούς έχω εντρυφήσει στο λογοτεχνικό έργο Ελληνίδων γυναικών λογοτεχνών. Μαρία Πολυδούρη, Λιλίκα Νάκου, Καίη Τσιτσέλη, Μαρία Λαμπαδαρίδου, Κατερίνα Αγγελάκη – Ρούκ, Μαργαρίτα Καραπάνου, Μαρία Μήτσορα και Τζένη Μαστοράκη.

Οι ξένοι κλασσικοί με συντροφεύουν πάντα, κατά διαστήματα επανέρχονται. Ντοστογιέφσκι, Προυστ, Κοκτώ, Σελίν, Ζενέ, Γιουρσενάρ, Ντυράς, Τρούμαν Καπότε, Τζων Κέννεντυ Τούλ, οι εικαστικοί Gilbert and George ως ποιητές, ο Φουκώ ως θεωρητικός.

Αγαπημένα σας παλαιότερα και σύγχρονα βιβλία;

Τα ‘‘Συριανά διηγήματα’’ του Ροίδη, τα ‘‘Ρέστα’’ του Ταχτσή, η ‘‘Εισαγωγή στο Συμπόσιο του Πλάτωνα’’ του Συκουτρή, το ‘‘Ημερολόγιο’’ της Μαρίας Πολυδούρη, η ‘‘Ξεπάρθενη’’ της Λιλίκας Νάκου, το ‘‘Aδριανού Απομνημονεύματα’’ της Γιουρσενάρ, το ‘‘Λευκό βιβλίο’’ του Κοκτώ, το ‘Ημερολόγιο ενός κλέφτη’’ του Ζενέ, το  ‘‘Rien ne va plus’’ της Μαργαρίτας Καραπάνου, το ‘‘Τhe Νeon Βible’’ του Τζων Κέννεντυ Τούλ, το ‘‘Side by Side’’ των Gilbert and George, και ‘‘Οι μη κανονικοί’’ του Φουκώ.

Αγαπημένα σας διηγήματα;

Τώρα πέσατε διάνα επειδή λατρεύω αυτό το είδος. Το ‘‘Παράπονο του νεκροθάπτου’’ του Ροίδη, το ‘‘Εις το φως της ημέρας’’ του Καβάφη, το ‘‘Μια διπλωματική ιστορία’’ του Ταχτσή, το ‘‘Ποσοστό συμμετοχής’’ της Μαρίας Μήτσορα, τα ‘‘Πουλιά’’ της Ζυράννας Ζατέλη, το ‘‘Νύχτα σε ξένο σπίτι’’ του Αλέξανδρου Μπάρα, το ‘‘Ωρολόγιον του Αγίου Σουλπικίου’’ του Φαίδρου Μπαρλά, το ‘‘Μια νύχτα φιλίας με τον Λούις ΄Αρμστρογκ’’, του Τάκη Κανελλόπουλου, τις ‘‘Φυσικές ανάγκες’’ του Αλέξανδρου Αδαμόπουλου. Θα περιοριστώ σ’ αυτές τις ‘‘εννέα μούσες’’ από την γλώσσα μας γιατί αλλιώς ο κατάλογος θα γινόταν μακρύς και κουραστικός.

Σας έχει γοητεύσει κάποιος σύγχρονος νέος ΄Ελληνας λογοτέχνης;

Ομολογώ ότι δεν πολυπαρακολουθώ συστηματικά την ελληνική λογοτεχνία του σήμερα για να μπορέσω να εκφραστώ για κάποιον ως σύνολο. Φοβάμαι πως θα αδικούσα πρόσωπα και έργα.

Αγαπημένος ή και ζηλευτός λογοτεχνικός χαρακτήρας;

Η Ρασκόλνικωφ από το ‘‘΄Εγκλημα και Τιμωρία’’ του Ντοστογιέφσκι. Πολύ ζωντανός άνθρωπος. Σπαρακτική η μητέρα του.

Αγαπημένο σας λογοτεχνικό περιοδικό ‘‘ενεργό’’ ή μή; Κάποιες λέξεις για τον λόγο της προτίμησης;

Οταν ήμουν έφηβος ήταν για μένα μυθικό το ‘‘Τραμ’’, όπου είχε δημοσιεύσει την ‘ Διπλωματική Ιστορία’’ του ο Ταχτσής, και ο Ηλίας Πετρόπουλος το ποίημα ‘‘ Σώμα’’. Το περιοδικό εξαιτίας του ποιήματος και ενός διηγήματος, του Λιβεριάδη νομίζω, είχε διωχθεί τότε από την χουντική λογοκρισία για άσεμνα δημοσιεύματα, προσβολή δημοσίας αιδούς, είχαν πάει οι εκδότες σε δικαστήρια κλπ. Από τα ακόμη ‘‘ενεργά’’ – απ’ όσο ξέρω – περιοδικά, το ‘‘Δέντρο’’ με το οποίο συνεργάστηκα και έχω αναμνήσεις.

Τι διαβάζετε αυτόν τον καιρό;

Ξαναδιαβάζω με ενδιαφέρον τον Κοκτώ, και βλέπω και κάποιες από τις ταινίες του που κατάφερα όπως όπως να βρω. Το γοητευτικότατο ‘‘Αίμα ενός ποιητή’’….

Διαβάζετε λογοτεχνικές παρουσιάσεις και κριτικές; ΄Εντυπες ή ηλεκτρονικές; Κάποια ιδιαίτερη προτίμηση στις μεν ή (και) στις δε;

Μπα. Μόνο αν τύχει ή αν μ’ενδιαφέρει ένα βιβλίο. Δεν είμαι στο σινάφι το λογοτεχνικό, δεν παρακολουθώ την κίνηση. Και προτιμώ την κριτική την στεγασμένη στα βιβλία. Τα ‘‘Δοκίμια Κριτικής’’ του Νικολαρείζη, βιβλίο του 1962, είναι ένα από τα πιο πρόσφατά μου αναγνώσματα, όσον αφορά την κριτική. Από κει να καταλάβετε που βρίσκομαι, χαχαχα!

Θα μας γράψετε κάποια ανάγνωση σε αστικό ή υπεραστικό μεταφορικό μέσο που θυμάστε ιδιαίτερα; (μέσο – διαδρομή – βιβλίο – λόγος μνήμης)

Την ανάγνωση του ‘‘΄Ισκιου των ανθισμένων κοριτσιών’’ του Προυστ, τριάντα χρόνια πριν, σ’ ένα ταξίδι στην Αίγυπτο, το 1984, γράφοντας και το σενάριο της ταινίας ‘‘Μετέωρο και Σκιά’’. Από το Κάιρο ως το Λούξορ, με τραίνο, είχα μεθύσει με φράσεις του Προύστ όπως: «Η ευτυχία που μου δινόταν να μην αποχωριστώ την Ζιλμπέρτ μ’έκανε να λαχταρώ αλλά να μην είμαι άξιος να γράψω κάτι καλό που να μπορώ να το δείξω στον κύριο ντε Νορπουά.΄Υστερ’ από μερικές προκαταρκτικές σελίδες, η απελπισία έκανε την πένα να πέφτει από το χέρι μου, έκλαιγα από λύσσα όταν σκεφτόμουνα πως δεν θα είχα ποτέ ταλέντο…» Θυμάμαι ένα χολερικό φίλο που με συνόδευε και, βλέποντάς με τόσο απορροφημένο από τον Προύστ, μού πέταξε μια μπηχτή: ‘‘Ε, καλά πια,  πώς κάνεις έτσι….Δεν είναι και ο ΄Ομηρος!’’ – χαχα!

Περί αδιακρισίας

Πώς εμπλέκεστε με τον κινηματογράφο αλλά και το θέατρο; Θα μοιραστείτε ένα διάγραμμα της σχετικής πορείας σας και των εμπειριών σας;

Πολύ οδυνηρή ιστορία αυτή του κινηματογράφου. ΄Ηταν το Ζενίθ και το Ναδίρ μου ταυτόχρονα. Μετά το ‘‘Μετέωρο και Σκιά’’ μούχε δοθεί η εντύπωση μιας αντιμετώπισης απ’ το σινάφι ότι δεν θα μπορούσα να κάνω και κάτι άλλο – τόλεγαν κιόλας. Με χίλια βάσανα, με την βοήθεια συναδέλφων, τεχνικών και ηθοποιών που με εκτιμούσαν έκανα τα ‘‘Κοράκια ή το Παράπονο του Νεκροθάφτη’’, μια ταινία που δεν τής βρήκαν τίποτα καλό τότε. Οι προσπάθειες εύρεσης χρηματοδότησης, η αβεβαιότητα, η απειρία, η εμπλοκή με τη δουλειά μου σε ψυχαναγκαστικό βαθμό, λες κι εξαρτιόταν όλη η ζωή μου από μια ταινία! – ήμουν και νέος, ούτε καν σαράντα εκείνη την εποχή, άπειρος – έβγαλαν στην επιφάνεια τον χειρότερο εαυτό μου. Δεν με αναγνώριζα, έτσι επιθετικός όπως γινόμουν. ΄Οταν απορρίφθηκα για ένα σενάριο στο οποίο προσέβλεπε σοβαρά το Ευρωπαικό Ταμείο Σεναρίου, ένιωσα πια σα νάβρισκα πάνω σε τοίχο – καμία επικοινωνία με το κινηματογραφικό σινάφι. Απειλήθηκε η υγεία μου, γι’ αυτό και σταμάτησα να πηγαίνω…προτάσεις στο Κέντρο Κινηματογράφου. ΄Αρχισαν τότε κάποιοι να με κατηγορούν ότι παραιτήθηκα αμαχητί – οι ίδιοι που, ως μάχιμο, λέγανε : «Πάλι ο Σπετσιώτης… Θα βγάλει πολλά λεφτά αυτός…». Δεν μάσησα. ΄Ενιωθα τι είχε συμβεί : η φλόγα μου με είχε κάψει. Σήμερα, είκοσι χρόνια μετά, σκαλίζοντας τη στάχτη, ξέρω καλά ότι είχε συμβεί – εν μέρει εξαιτίας του χαρακτήρα μου, εν μέρει εξαιτίας του χώρου -, το μοιραίο: είχε κλείσει κύκλος, βίωνα ένα θάνατο.

Με το θέατρο δεν είχα σκεφτεί ποτέ να ασχοληθώ. Σκηνοθέτησα τρία – τέσσερα πραγματάκια ύστερα από παραγγελία. Την περίοδο 1999 – 2001 στο θέατρο ‘Χυτήριο’ η παράσταση της ‘Ψυχολογίας Συριανού συζύγου’ είχε πάει πολύ καλά, εισπρακτικά και από άποψη υποδοχής από τους κριτικούς. Ξαναπήγα σε διάφορα θέατρα με ένα μου project, αλλά δεν μού έδωσαν ξανά σημασία. Δέχτηκα την πρόταση ενός παλιού, αγαπητού συναδέλφου μου από τον κινηματογράφο να σκηνοθετήσω – το ήθελε εκείνος, το αισθανόταν έτσι –, ένα θεατρικό που είχε γράψει. Και πού δεν πήγε ο άνθρωπος! Μοναχός του πήγε, ξαναγύρισε μοναχός: «Να κάνει κινηματογράφο ο Σπετσιώτης..» κλπ. Είχε φρίξει ο χριστιανός: «Τέτοια εχθρότητα δεν την έχω ξανασυνατήσει, μανάρι μου…»

Παρακολουθείτε σύγχρονο κινηματογράφο ή θέατρο; Σας γοήτευσε ή σας ενέπνευσε κάποιος σκηνοθέτης, ταινία ή θεατρική σκηνή;

Πολύ σπάνια, μόνο όταν με καλούνε και πάλι όχι πάντα. Παρακολουθώ κάποιους νέους που καταπιάνονται σήμερα, θεατρικά, με θέματα που  είχα καταπιαστεί τριάντα χρόνια πριν εγώ, στον κινηματογράφο… Ελάτε κύριε Σπετσιώτη…Και πάω…Αλλά δεν πολυκυκλοφορώ σε παραστάσεις.. βερνισάζ…πρεμιέρες…ζω στη ζούλα… λαικός άνθρωπος… αφανής, που οι συνήθειες της τάξης του και το πορτοφόλι του δεν τού επιτρέπουν την αγορά εισιτηρίων θεάτρου… Στη γειτονιά – ζω κοντά τριάντα χρόνια στα ΄Ανω Πετράλωνα-, έχουμε ακόμα θερινούς κινηματογράφους. Τον λαικό ‘Ζέφυρο’ και το αστικό ‘Θησείο’.. Βλέπω κάποιες επαναλήψεις, καμιά φορά και καινούργιες ταινίες… Αλλά όχι πια, φοβάμαι, με πολλή ζέση…

Οι εμπειρίες σας από το διαδικτυώνεσθαι;

Παρακολουθώ το διαδίκτυο από το 2007. Με μύησε κάποιος φίλος μου, καταρχάς για να γράφω στο Word, είχα κουραστεί χρόνια από την γραφομηχανή.. Ωραία εμπειρία να ψάχνω σπάνια βιβλία στην Αγγλία και την Αμερική… ήταν σαν να πήγαινα σε…ηλεκτρονικό Μοναστηράκι… και κάποια αγγλικά άρθρα που τύπωνα…και κάποια σπάνια φιλμς στο You tube.Eδώ κι ενάμιση μήνα και στο Facebook…Το διασκεδάζω… Αρκεί να μην μάς υποκαθιστά… Να μην είναι μόνον εικονικό όλο αυτό. Να είναι ένα μέσο για να βρεθούμε και όχι ο αυτοσκοπός: Μιλάμε στα τσατ; Τα είπαμε όλα. ΄Ε, όχι δεν τα είπαμε! Να τα πούμε κι από κοντά!

Αν κάποιος σας χάριζε την αιώνια νιότη με αντίτιμο την απώλεια της συγγραφικής ή της αναγνωστικής σας ιδιότητας θα δεχόσαστε τη συναλλαγή;

Όχι. Δεν ανήκω σ’ αυτούς που υπερεκτιμούν την αξία της νιότης. Παραδοξολογώντας, ο Ουάιλντ είχε πει κάτι πολύ σωστό: “ Η νεότης, τι θείο δώρο! Και τι ανοησία της φύσεως να τη δίνει σε μικρά παιδιά!’’ Δεν ξέρουμε να τα απολαύσουμε όλα όταν είμαστε νέοι… Δεν χρειάζεται μόνον ο ενθουσιασμός αλλά και η εμπειρία.

Κάποια ερώτηση που θα θέλατε να σάς κάνουμε μα σάς απογοητεύσαμε; Απαντήστε την…

Καμία. Το ερωτηματολόγιό σας ήταν ωραίο, το απάντησα με κέφι, και, μιας και δεν έχουμε γνωριστεί, θα ήθελα να σάς γνωρίσω και από κοντά. Σας ευχαριστώ….

Στις εικόνες: σκηνή από ταινία Κοράκια ή το Παράπονο του Νεκροθάφτη, στιγμιότυπο από το γύρισμα της ίδιας ταινίας, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Κώστας Ταχτσής, Jean Cocteau, Marguerite Duras, Jean Genet [πορτραίτο του Alberto Giacometti, 1954 – 1955], John Kennedy Toole, Μαρία Πολυδούρη, Truman Capote, Gilbert and Georg, Louis-Ferdinand Céline, Marcel Proust.