Τετάρτη 18 Ιουλίου 2018

ΑΓΙΟΣ ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ


ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΥ

του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη

Τον Άγιο Αιμιλιανό, Aγιο-Μιλιανό όπως συνηθίζουμε να τον λέμε, τον γνωρίζουμε όλοι στην επαρχία μας και οι περισσότεροι τον έχουμε επισκεφθεί. Πρόκειται για μια ειδυλλιακή τοποθεσία, από τις ωραιότερες της Ερμιονίδας, με τη θάλασσα δίπλα, ρομαντική και ερωτική ιδιαίτερα τα καλοκαιρινά βράδια με το θεόρατο φεγγάρι σκαρφαλωμένο στον ουρανό.
Η περιοχή αυτή, στη Ν.Α. άκρη της «αργολικής γης», απολήγει στο ακρωτήριο Κάβο – Μιλιανό,  Κωλυεργία των αρχαίων, με τις επικίνδυνες ξέρες (υφάλους) σε κοντινή απόσταση από την ακτή. Το όνομα «Κωλυεργία» (κωλύειν + έργο), που διέσωσε ο περιηγητής Παυσανίας, προσδιορίζει τις δυσκολίες και τους κινδύνους που αντιμετώπιζαν οι ναυτικοί, όταν ήθελαν να περιπλεύσουν το ακρωτήριο. Οι άνεμοι, τα ρεύματα αλλά και οι ύφαλοι κάνουν το πέρασμα επικίνδυνο για τα κάθε λογής πλεούμενα.
Στο κέντρο σχεδόν της περιοχής πάνω στον αξιοπρόσεχτο λοφίσκο δεσπόζει το εκκλησάκι του Αγίου Αιμιλιανού.1
Η λαϊκή μας παράδοση με αφορμή, ίσως, κάποια «ατυχήματα
ναυτικά» που συνέβησαν σ’ εκείνη τη θαλάσσια περιοχή και για να κάνει τους ναυτικούς περισσότερο προσεκτικούς, έπλασε τη δική της ιστορία δικαιολογώντας συνάμα και το κτίσιμο του ναΐσκου. Είναι μια από τις 1000 και πλέον παραδόσεις που αλίευσε ο Νικόλαος Γ. Πολίτης από τον ελλαδικό χώρο, δημοσιευμένη στο βιβλίο του με τίτλο «Παραδόσεις», που κυκλοφόρησε το 1904. Σας τη μεταφέρω, σεβόμενος την καταγραφή του συγγραφέα που διέσωσε, σχολαστικά, την αφήγηση λέξη προς λέξη, καθώς ο ίδιος αναφέρει.  «Είναι καμιά εβδομηνταριά χρόνια (γύρω στα 1840) που ένας καραβοκύρης μπαρκαρίστηκε στις Σπέτσες για μακρινό ταξίδι. Σιμά εκεί να περάσει τον κάβο που είναι μεταξύ στις Σπέτσες και στο Καστρί, φανερώνεται άξαφνα στο τιμόνι ο Άγιος Μιλιανός (μα δεν τον γνώρισαν αμέσως πως ήταν αυτός) και παραγγέλνει του καπετάνιου να γυρίσει πίσω γιατί έχει να τραβήξει μεγάλη φουρτούνα. Ο καραβοκύρης όμως δεν τον άκουσε, γιατί ελογάριαζε πως όσο να χαλάσει ο καιρός μπορούσε να φτάσει σε κανένα λιμάνι παραπέρα από τον κάβο, στην Κουβέρτα να ειπούμε ή στην Κάππαρη. Αλλά σηκώθηκε αμέσως η φουρτούνα και ο Άγιος Μιλιανός του είπε πως ποτέ δε θα περάσει τον κάβο α(ν) δε χτίσει εκεί μια εκκλησία στον άγιο. Ο καραβοκύρης γύρισε στις Σπέτσες, μα δεν έκανε εκείνο που του παρήγγειλε ο άγιος. Ύστερα άλλες δυο φορές εδοκίμασε να περάσει τον κάβο, μα του κάκου, και κάθε φορά του παρουσιαζότανε ο άγιος και του έλεγε να κάμει εκείνο που του είπε, γιατί αλλιώς δε θα περάσει ποτέ από τον κάβο. Είδε και απόειδε ο καραβοκύρης, τέλος πάντων έχτισε την εκκλησιά στο μέρος που του είπε ο άγιος και από τότε τα καράβια μπορούν να περνούν τον κάβο χωρίς να πάθουν τίποτα, γιατί τα φυλάει ο άγιος». 

Στα μέσα του περασμένου αιώνα ένα από τα πλοία «της γραμμής», που εκτελούσαν το περιώνυμο δρομολόγιο του Αργοσαρωνικού Πειραιάς – Σπέτσες με ενδιάμεσα λιμάνια (Αίγινα – Μέθανα- Πόρο – Ύδρα – Ερμιόνη), ήταν και το ξακουστό «ΚΑΛΑΜΑΡΑ». Σ’ ένα από τα ταξίδια του το πλοίο, καθώς έπλεε από την Ερμιόνη στις Σπέτσες, «κάθισε» πάνω στους ύφαλους του Αγιομιλιανού, με αποτέλεσμα να υποστεί υλικές ζημιές. Μετά από λίγες ώρες «ταπεινωμένο», κρεμασμένο από τη σέρβικη μπήγα, το έσυραν στην Ερμιόνη. Όλο το χωριό είδε το θέαμα και το γεγονός δεν έμεινε ασχολίαστο.
-  Σημάδι έστειλε ο Άγιος θέλοντας κάτι να δείξει, είπαν μερικοί που θυμήθηκαν τον παλιό θρύλο.2
Με την ευκαιρία αυτή θα ήταν ενδιαφέρον να σχολιάσουμε και να θυμηθούμε το χαρακτηριστικό γνώρισμα του «ΚΑΛΑΜΑΡΑ». Καθώς δυνάμωνε τις μηχανές του, για να αποπλεύσει από την Ερμιόνη, έβγαζε πηχτό μαύρο καπνό από τη θαλασσιά του, αν θυμάμαι καλά, τζιμινιέρα. Ο ουρανός σκοτείνιαζε και η πόλη πνιγόταν στην κάπνα, ενώ ακουγόταν το σφύριγμα της αναχώρησης του πλοίου. Το γεγονός πρωτόγνωρο κι εντυπωσιακό καταγράφτηκε στη συλλογική μνήμη και πέρασε στον λαϊκό λόγο.
Μέχρι σήμερα συνηθίζουμε να λέμε για όσους καπνίζουν πολύ και δεν βγάζουν το τσιγάρο από το στόμα, ότι «μοιάζουν» πολύ μ’ εκείνο το πλοίο.
-  Πω – πω – πω ρε φίλε, σκέτο «Καλαμάρα» είσαι! Πόσο κακομοίρη μου θα καπνίσεις; Ντουμάνιασε το δωμάτιο. Α, χα – χα – χα – χα! Δεν χόρτασες . . .
Άλλες φορές πάλι όταν «φούντωναν» για τα καλά τα τζάκια των σπιτιών, γωνιές τα λέγαμε, και από τις καμινάδες τους έβγαινε πολύ πυκνός καπνός έλεγαν:
-  Τόσο καπνός! Ούτε το «Καλαμάρα» να ήτανε!
Δημοσιεύουμε συχνά τέτοια γεγονότα. Θεωρούμε πως η αφήγηση και η καταγραφή τους είναι τα έσχατα και μοναδικά όπλα, για να διασώσουμε από τη λήθη και να διαφυλάξουμε από την απώλεια στοιχεία της νεότερης τοπικής Ιστορίας και Λαογραφίας, με όποια αξία αυτά μπορεί να έχουν!
Καλό υπόλοιπο καλοκαίρι!
ΣΗΜ.
1.    Ο Άγιος καταγόταν από το Δορύστολο της Θράκης και μαρτύρησε κατά τους χρόνους του Ιουλιανού του Παραβάτη (361-363 μ.Χ.). Ο συναξαριστής μάς λέει πως στην αρχή ξυλοκοπήθηκε άγρια από τον διοικητή της περιοχής και στο τέλος τον έκαψαν ζωντανό. Η μνήμη του γιορτάζεται στις 18 Ιουλίου. Με το ίδιο όνομα υπάρχουν άλλοι επτά άγιοι, που γιορτάζουν σε διαφορετικές ημερομηνίες ο καθένας με πιο γνωστό από αυτούς τον Άγιο Αιμιλιανό, Επίσκοπο Κυζίκου.
2.    Τελικά πάντα κάπως έτσι συμβαίνει. Υπάρχει η αιτία, που εξωθεί τη φαντασία και έρχεται να σταθεί δίπλα της, συμπτωματικά πολλές φορές, το πραγματικό γεγονός.
3.    Οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο του Σταμάτη Δαμαλίτη.