Για να κατανοήσουμε τον αγρότη της Ερμιονίδας

Του Βασίλη Γκάτσου
Η κύρια καλλιέργειά του, να μη πούμε η αποκλειστική, είναι το λάδι.

Ας πάρουμε μία τετραμελή αγροτική οικογένεια με αποκλειστική καλλιέργεια την ελιά.

Για να ζήσει στοιχειωδώς, με δικό της σπίτι, πρέπει να καταναλώσει 1000 ευρώ το μήνα και για την αυτασφάλιση πατρός τε και μητρός άλλα 300, για την χαμηλότερη σύνταξη. Άρα πρέπει το μήνα να εισπράττει 1300 ευρώ και το χρόνο 1300Χ12 = 15600 ευρώ καθαρά. Αν ήσαν μισθωτοί στον ιδιωτικό τομέα, θα δούλευαν και οι δύο, ας πούμε σε ένα κατάστημα, θα έπαιρνε ο καθένας 400 ευρώ καθαρά ήτοι 2Χ400Χ14 = 11200 ευρώ και με την ασφάλιση που τους αναλογεί περίπου 15600, και με δικό τους σπίτι. Δηλαδή να ζουν στοιχειωδώς  όπως έχουμε συνηθίσει να λέμε, που σημαίνει να υπολογίζουν και το ευρώ και να προσεύχονται καθημερινά μην αρρωστήσουν. Φυσικά να μην παραβλέψουμε ότι ως μισθωτοί έχουν 1 μήνα άδεια μετ' αποδοχών και όλα τα Σαββατοκύριακα + εορτές ελεύθερα κάτι που δεν συμβαίνει με τον αγρότη, που αν λείψει συνέχεια ένα μήνα από το κτήμα του όχι μόνο τα εργαλεία και τα ζωντανά του, αλλά ούτε τα δέντρα δεν θα βρει στη θέση τους την σήμερον ημέρα.

Άρα η αγροτική οικογένεια πρέπει να πουλήσει λάδι αξίας 15600 ευρώ. Τα τελευταία χρόνια η μέση τιμή στο λιτρίβι είναι 2.5 ευρώ. Άρα πρέπει να πουλήσει 6240 κιλά λάδι. Και αν βάλουμε και γύρω στο 12% που κρατάει το λιτρίβι πρέπει να βγάλει από τα δέντρα 7000 κιλά λάδι και αυτό κάθε χρόνο. Η μέση απόδοση είναι 6 κιλά ελιές - ένα κιλό λάδι, άρα πρέπει να μαζέψει 42000 ελιές με μέση απόδοση δέντρου 30 κιλά ελιές, σημαίνει ότι πρέπει να καλλιεργεί συστηματικά τουλάχιστον 1400 ελιές.

Η επιδότηση * που θα πάρει μόλις επαρκεί για τα λιπάσματα. Χωρίς λίπασμα οι ελιές δεν παράγουν τίποτα.

Πρέπει λοιπόν να καλλιεργήσει η οικογένεια μόνη της τις ελιές. Να μη δώσει ούτε ένα μεροκάματο. Να τις μαζέψει μόνη της, χωρίς ξένα χέρια. Δεδομένου ότι δύο άτομα μπορούν να μαζέψουν με κτένια περί τα 400 κιλά ελιές τη μέρα, σημαίνει ότι πρέπει να δουλέψουν μαζεύοντας 105 μέρες. Αν βάλουμε και τις βροχές πρέπει να δουλέψουν ασταμάτητα 4 μήνες. Από τις 20/10 μέχρι τις 20/1, ενώ  πρέπει σε δύο μήνες να έχουν μαζέψει τον καρπό για να προλάβουν τον καιρό. Άρα οπωσδήποτε θέλουν και έναν αλλοδαπό που θα παίρνει 25 ευρώ τη μέρα, αλλά δεν θα μαζεύει πάνω από 120 κιλά ελιές.

Δεν έχουμε υπολογίσει έξοδα ρεύματος γεωτρήσεων, μεταφορικών και καλλιεργητικών μέσων, ραντίσματα, φυτοφάρμακα. Και δεν έχουμε λάβει υπ όψιν ότι πέρα από την εργασία τους, στη παραγωγή συμμετέχει ένα κτήμα με 1400 δέντρα, δηλαδή τουλάχιστον 40 στρέμματα, ένα έστω μικρό αγροτικό σπίτι και ορισμένα ακριβά μηχανήματα.

Ο κάθε καλόπιστος αναγνώστης θα παραδεχθεί ότι η οικογένεια δεν μπορεί να πάρει στο χέρι τα 15600 ευρώ το χρόνο, αλλά κάπου 10000 ευρώ, έχοντας συνέχεια το μάτι στο καιρό, όπου ένας ιδιότροπος καιρός 2 ημερών κατά την ανθοφορία μπορεί να κάψει το άνθος και η παραγωγή λαδιού να περιοριστεί σε λίγους τενεκέδες για τον σπίτι.

Αν η οικογένεια σκεφτεί να διπλασιάσει το κτήμα, δεν θα κερδίσει τίποτα παραπάνω, γιατί θα τη φάνε τα έξοδα συλλογής του καρπού. Αν θελήσει να συμπληρώσει το εισόδημα με λίγα ζώα (πρόβατα, γίδια, κότες, μοσχάρια), δεν θα πετύχει τίποτα, γιατί παίρνοντας τροφές από την λιανική και τρέχοντας στα σφαγεία για λίγα ζώα, μέσα θα μπει εκ του ασφαλούς. Αν καλλιεργήσει παράλληλα κάτι συμπληρωματικό, δεν έχει κατάλληλο νερό, δεν βρίσκει εύκολα αγορά.

Λόγω των ως άνω εγκαταλείπονται στα μέρη μας ελαιώνες και άλλες καλλιέργειες για αστικά επαγγέλματα έστω και χαμηλόμισθα.

Το τι συμβαίνει με τους ολίγους αγρότες της Ηλείας με τις φράουλες ή της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας με τις μεγάλες εκτάσεις, με αγρότες - αγροτικές επιχειρήσεις με τσίρους εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ, δεν αφορά τον τόπο μας.

Αυτονόητο λοιπόν ότι στην Ερμιονίδα πέραν ολίγων, μετρημένων στα δάκτυλα ,αγροτών με καλό νερό και αρκετά στρέμματα, η μεγάλη πλειοψηφία των αγροτών μας, δεν μπορεί να πληρώνει φόρους, δεν μπορεί να πληρώνει λογιστές, δεν μπορεί να πληρώνει μεγάλες ασφαλιστικές εισφορές.

Θα μπορέσει να το κάνει αυτό όταν οργανωθεί σε σύγχρονες βάσεις, όταν ενώσει τις δυνάμεις της, όταν έχει άφθονο νερό κ.λ.π. Και για να γίνουν αυτά χρειάζεται και η ανάλογη πολιτική από την πολιτεία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έβγαλε ένα φιρμάνι που έλεγε: Τα μέλη της πρέπει μέχρι το 2020 να παράγουν το 20% της ενέργειας που καταναλώνουν από ανανεώσιμες πηγές. Και γεμίσαμε φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες με ισχυρές επιδοτήσεις, αφού το ρεύμα που παράγουν είναι πολύ ακριβό, πόσο μάλλον σήμερα που έχει καταρρεύσει η τιμή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.

Δεν εμποδίζει τίποτα την πολιτεία να εξαγγείλει πρόγραμμα, ώστε μέσα σε 10 χρόνια επαρχίες σαν την Ερμιονίδα, Τροιζηνία, Επίδαυρο να αποκτήσουν σύγχρονη ανταγωνιστική γεωργία και κτηνοτροφία στηριγμένη στην ποιότητα των προϊόντων.

Δηλαδή τα λεφτά να πέσουν σε φράγματα και διανομή νερού, σε ηλιακά και αιολικά πάρκα για τις ανάγκες των κτημάτων, σε κτηνοτροφικά πάρκα, στη μεταποίηση, και στην συνεργατική παραγωγή και εμπορεία με στόχο τη διεθνή αγορά.

Με άλλα λόγια φυγή προς το μέλλον. Στην Ερμιονίδα υπάρχουν 120000 στρέμματα που μπορούν καλλιεργηθούν. Γιατί και οι λόφοι της χερσονήσου Κρανιδίου μπορούν να καλλιεργηθούν Χώρια τα ορεινά για κτηνοτροφία. Με μέσο κλήρο τα 50 στρέμματα ανά 4μελή οικογένεια,  μπορούν να ζήσουν άνετα 2500 οικογένειες από την πλήρως εκσυγχρονισμένη και ανταγωνιστική γεωργία μας, 500 οικογένειες από την κτηνοτροφία και 500 από την αλιεία και τα ιχθυοτροφία. Αν βάλουμε τον τουρισμό τα εξοχικά τα άλλα επαγγέλματα κ.λ.π. η Ερμιονίδα θα έπρεπε να είχε μόνιμο πληθυσμό 30000 κατοίκους. Γιατί η ευημερία φαίνεται πρωτίστως στην αύξηση του πληθυσμού.

Η Ελευσίνα ήταν ένα χωριουδάκι αγροτών των 3000 κατοίκων. λόγω των γύρω εργοστασίων έγινε των 30000 κατοίκων η δε περιοχή του Θριασίου πεδίου και των Δερβενοχωρίων από φτωχότατη μικροκαλλιεργητών και κτηνοτρόφων έχει πάνω από 100000 κατοίκους λόγω εργοστασίων.

Και η Ύδρα το 1760 είχε ελάχιστες οικογένειες και λίγο πριν την επανάσταση 15000 κατοίκους σε πλήρη απασχόληση, παρόλο που δεν είχε αγροτική και βιοτεχνική παραγωγή.

Αν σας φαίνονται τρελά αυτά που ισχυρίζομαι ως λογικοφανή για την Ερμιονίδα, έ, τότε όσα συνέβησαν στην Ύδρα όντως είναι θεότρελα, όμως συνέβησαν και το πλέον θεότρελο ήταν ότι το μέσο εισόδημα του κατοίκου της Ύδρας γύρω στο 1810 έφτασε να είναι 600 φορές μεγαλύτερο από το μέσο εισόδημα του τότε Πελοποννήσιου. Γι αυτό απέκτησε μέσα σε λίγο διάστημα 15000 κατοίκους.

Κάτω από αυτόν τον ήλιο, με αυτόν τον καιρό, σε γη και θάλασσα θεία δώρα, δηλαδή στην Ερμιονίδα και τα νησιά της, όλα είναι δυνατά και τα θαύματα ακόμη.

Β. Γκάτσος

* Επιδότηση. Λέξη που τις τελευταίες δεκαετίες έγινε ταυτόσημη με τον Αγρότη. Αν πούμε "επιδότηση" το μυαλό πάει αμέσως στην αγροτική. Αν πούμε "αγρότης" το μυαλό πάει αμέσως στην επιδότηση. Η επιδότηση δίδεται από την πολιτεία για να γίνουν επενδύσεις.

Στον πρωτογενή τομέα, καλλιέργειες, κτηνοτροφία, αλιεία, επιδότηση δόθηκε με χίλιες δυο μορφές. Αρχικά στους αγρότες για να αποσύρουν προϊόντα που δεν τα απορροφούσε η αγορά (απόσυρση στις χωματερές). Αποζημίωση για να ξηλώσουν ελαιώνες και αμπέλια. Επιδότηση, ανά στρέμμα, ανά κιλό παραγομένου προϊόντος, ανά ζώο. Επιδότηση ρεύματος γεωτρήσεων, καυσίμων, για αγορά εργαλείων, μεταφορικών μέσων, σκαφών (μετά για καταστροφή σκαφών). Φορολογικές και ασφαλιστικές απαλλαγές. Όλα αυτά ήταν επιδοτήσεις, δηλαδή χρήματα που δίνανε στον αγρότη πέρα από το δούναι και λαβείν της δραστηριότητας του και της παραγωγής του.

Γιατί; Για να αναπτυχθεί ο πρωτογενής τομέας. Για να επενδύσουν οι αγρότες και να εκσυγχρονιστούν. Ο καθένας μόνος του, αβοήθητος, ακαθοδήγητος, με μέση ηλικία τα 55, να γίνει ...... πρωτοπόρος επειδή του δώσανε λίγα χρήματα πάρα πάνω.

Παταγώδης αποτυχία. Όμως στη γλώσσα των επιδοτούντων, τουτέστιν των πολιτικών και της πολιτικής, η επιδότηση ως λέξη αντικαταστάθηκε με την λέξη στήριξη. Και στηρίζω σημαίνει, για να χρησιμοποιήσουμε μια εικόνα ναυτική, "βάζω πουντέλια στο καΐκι για να μη πέσει". Έτσι στηρίξανε τον αγρότη επί δεκαετίες με στόχο την ψήφο του και για να μείνει στο κτήμα του και στο χωριό του. Και τον στηρίξανε με επιδοτήσεις - πουντέλια.

Βούλιαξε ο πρωτογενής τομέας. Ούτε οι νέοι έμειναν στα χωριά, ούτε η αγροτική παραγωγή αυξήθηκε, ούτε έγινε ανταγωνιστική, ούτε η πλειοψηφία των αγροτών ξέφυγε από τη φτώχεια, ούτε .... ούτε.... ούτε....... Ακόμη και τώρα με τη κρίση και την ανεργία, κανείς δεν επιστρέφει στα κτήματα.

Επιδοτήσεις δόθηκαν και στον τουρισμό. Δεν έπιασαν τόπο 100% αλλά έχουμε μια τουριστική βιομηχανία αξιώσεων.

Επιδοτήσεις δόθηκαν για ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά. Τα βλέπουμε.

Επιδοτήσεις για μοντέρνα λιτρίβια. Έχουμε παντού πλέον τέτοια.

Αλλά πρωτογενή τομέα, ως εκ των αποτελεσμάτων, δεν έχουμε. Και αυτός που υπάρχει, βάρδα μη του πέσουνε τα πουντέλια.

Πριν χρόνια, ο πρέσβης της Ολλανδίας (Ολλανδία σημαίνει εξαγωγές στη Γερμανία 1000000 τόνων αγγουριών ετησίως, με ελληνικές 10000 τόνους) σε μια επίσκεψη στην Πελοπόννησο, είπε χαμογελώντας: Αν μας την νοικιάσετε για 100 χρόνια θα γεμίσουμε την Ευρώπη τρόφιμα.

Η ολλανδική του ματιά, η ματιά του ειδικού, του μάνατζερ, είδε τις δυνατότητες της Πελοποννήσου και φυσικά τις κραυγαλέες αδυναμίες μας.

Καιρός να τις δούμε όλοι μας.

Β. Γκάτσος