Κυριακή 8 Ιουλίου 2018

Τι είναι αλήθεια πιο σωστό...


Γκραβούρα του Daniel Maclise (1842), παριστάνει την στιγμή που αποκαλύπτεται η ενοχή του Κλαύδιου.
Ο μονόλογος του Άμλετ της Γ΄ Πράξης
Πράξη Τρίτη,
Σκηνή πρώτη

ΑΜΛΕΤ
Να ζει κανείς ή να μην ζει – αυτή είν’ η απορία.
Τι είναι αλήθεια πιο σωστό,
να υπομένεις τα χτυπήματα μιας μοίρας ελεεινής,
ή να ορθωθείς στην τρικυμία των συμφορών και να την πολεμήσεις μέχρι τέλους;
Και, αν πεθάνεις... θα κοιμηθείς, αυτό είναι...
θα κοιμηθείς και θα γλυτώσεις απ’ τον πόνο κι από τα χίλια δυό δεινά,
Που δυναστεύουνε τη σάρκα.
Ποιος δεν το εύχεται ένα τέτοιο τέλος!
Να κοιμηθείς, να ονειρευτείς... Α, εδώ σε θέλω!
Γιατί, στον ύπνο ετούτο του θανάτου τί όνειρα θα αναδυθούν,
όταν απαλλαγούμε απ’ το θνητό περίβλημά μας;
Ετούτο μας τρομάζει.
Να, η αιτία που μας κάνει να δεχτούμε την καταδίκη μιας μακριάς ζωής.
Γιατί, ποιος θα ανεχότανε τις ταπεινώσεις που μας φέρνει η ηλικία,
τις αδικίες της εξουσίας, την έπαρση του πλούσιου,
τον πόνο του έρωτα που μένει δίχως ανταπόκριση,
την απραξία του νόμου,
το θράσος του υπαλλήλου και όλες τις προσβολές που αντέχει ο ταπεινός απ’ τον ανάξιο,
όταν μπορούσε ο ίδιος, τόσο απλά,
να κλείσει την αυλαία του με ένα γυμνό μαχαίρι;
Ποιος θα άντεχε τα βάρη;
Να αγκομαχάει και να ιδρώνει σε μια ύπαρξη ανούσια,
αν δεν τον συγκρατούσε ο τρόμος της μετά θάνατον πορείας,
στη χώρα την ανεξερεύνητη, απ’ όπου κανένας ταξιδιώτης ποτέ δεν επιστρέφει!
Αυτός ο τρόμος τη θέληση παγώνει κι αυτός μας οδηγεί να προτιμάμε τα τωρινά δεινά,
παρά να σπεύσουμε σε άλλα, άγνωστα.
Έτσι, η συνείδηση μας κάνει όλους δειλούς.
Και της επιθυμίας η φυσική ροπή εξασθενεί μες στη χλωμή σκιά της σκέψης και έργα θαυμαστά και μεγαλόπνοα,
χάνουμε τον παλμό τους καθ’ οδόν και μένουν άυλα νεφελώματα, ανυπόστατα.

(Σαίξπηρ. Άμλετ, μτφρ. Απόστολος Δοξιάδης,


θεατρικό πρόγραμμα του Αμφι-θεάτρου, 1992)

_______________________________________




Inline image
με τον Μπένεντικτ Κάμπερμπατς (2015)

Inline image
από την διαφορετική παράσταση του Οσκάρας Κορσουνόβας (2016)


_______________________________________

Η νέα μετάφραση-απόδοση του Άμλετ, εκδόσεις Gutenberg, από τον ποιητή Διονύση Καψάλη*, που συντελέσθηκε επ΄ευκαιρίας της θεατρικής παράστασης που ανέβηκε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών από τον Γ. Χουβαρδά (2015), καταφέρνει να συντονίσει το έργο με το πνεύμα της εποχή μας, εκσυγχρονίζοντας τον λόγο, παραμένοντας πιστή –κατά το δυνατόν- στο πνεύμα του κειμένου και από μόνη της συνιστά ενδιαφέρον ανάγνωσμα:
το γνωστό πια ερώτημα “to be or not to be” αποδίδεται ως «να είσαι ή να μην είσαι;».
[...]Εδώ το ερώτημα μετατρέπεται στο  «να είσαι ή να μην είσαι σαν τον πατέρα σου;», να έχεις τη θέση του, τη γυναίκα, τα πλούτη του ή όχι; Από ένα ερώτημα ζωής γίνεται ένα ερώτημα ταυτότητας το οποίο ταιριάζει υπέροχα με μια σχετικά παραμελημένη θεματική του Άμλετ. [...]Πέρα από το προφανές του ζητήματος της ύπαρξης που διατρέχει όλο το έργο, η απόδοση του Καψάλη συνυφαίνεται έντονα με το θεμελιακό ερώτημα του ποια είναι η ταυτότητα του Άμλετ.
Ηλίας Μπιστολάς/artic
[...]Ας υπενθυμίσουμε την άποψη του Κώστα Γεωργουσόπουλου που υποστηρίζει πως και οι μεταφράσεις «γερνάνε», οπότε πάντα χρειάζεται μια νεότερη και ας υπογραμμίσουμε ότι η συγκεκριμένη κέρδισε το βραβείο του 2016.[...]
Ο μεταφραστής Διονύσης Καψάλης επιστρατεύει πληθώρα μελετητών του Άμλετ, οι οποίοι ασχολούνται με την «πλημμυρίδα της προσωπικότητάς» του και τον χαρακτήρα του, μελετητές που θεωρούν το έργο «το πιο ενδιαφέρον του Σαίξπηρ», αλλά και αρνητές του (: «το μεγαλύτερο παζάρι της λογοτεχνίας» και «αισθητική αποτυχία»), οι οποίοι μιλούν για τον δυσερμήνευτο ψυχισμό του.
Ανθούλα Δανιήλ/diastixo

2) μιά ενδιαφέρουσα μελέτη:
http://www.lit.auth.gr/sites/default/files/kapsales_amlet_prolegomena.pdf



_______________________________________

επιμέλεια: Έλλη Βασιλάκη