Ανήμερα των Φώτων, 6 Ιανουαρίου1 του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη

Ανήμερα των Φώτων, 6 Ιανουαρίου¹

του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη

«Σήμερον η ιερά και μεγαλόφωνος των Ορθοδόξων πανήγυρις αγάλλεται»

Η ώρα του Μεγάλου Αγιασμού φθάνει. Οι ψάλτες γλυκόφθογγα, πανηγυρικά ψάλλουν «Φωνή Κυρίου επί των υδάτων», «Σήμερον των υδάτων αγιάζεται η φύσις…». Τα νερά στις θάλασσες, τις λίμνες, τα ποτάμια, τα πηγάδια και τις πηγές παντού αγιάζονται. «Κανένας δεισιδαιμονικός φόβος από τις νύχτες και τα ξωτικά του χειμώνα δε χωράει πια». Η εκκλησία μας το διδάσκει και το βροντοφωνάζει! Οι πιστοί παρακολουθούν με ευλάβεια. Τα λόγια και η μουσική του αξεπέραστου υμνογράφου και μελουργού Σωφρονίου του Πατριάρχου, τους μαγεύουν.

 Κάτω από τις σοβαρές και στιβαρές μελωδίες του πλάγιου τέταρτου ήχου, ο Ιησούς προσέρχεται στο βάπτισμα. Ο ιερέας βγαίνει από το Ιερό Βήμα και παίρνει τη θέση του πάνω στη στολισμένη εξέδρα, για να τελέσει τον Μεγάλο Αγιασμό. Διαβάζονται οι τρεις προφητείες. Στην αρχή της τρίτης προφητείας, τη στιγμή που ο Αναγνώστης λέει «Αντλήσατε ύδωρ μετ’ ευφροσύνης», ο κυρ Γιάννης, ο επίτροπος του Ναού, ρίχνει μες τη μικρή κολυμβήθρα το νερό, για να «μεταποιηθεί» σε ίαμα και αγίασμα. Ο ήχος του μοιάζει με τον παφλασμό των κυμάτων της θάλασσας, με το κελάρυσμά του καθώς αναβλύζει από τις πηγές, με τη μουσική του καθώς κυλά στα ποτάμια! Πάντα περίμενα να τον ακούσω... Εκείνη ακριβώς τη στιγμή προσθέτει και ο ιερέας ό, τι έχει μείνει από τον περσινό Μεγάλο Αγιασμό, φυλαγμένο σε γυάλινο μπουκάλι, για να τον χρησιμοποιεί ως Θεία Κοινωνία σε ώρα ανάγκης.

Ακολουθεί ο Απόστολος, το Ευαγγέλιο και αρχίζει η απαγγελία της μεγάλης ευχής, «Τριάς υπερούσιε …», που εικοσιτέσσερις προτάσεις της αρχίζουν με τη λέξη «Σήμερον», σαγηνευτική σύνθεση κι αυτή του Αγίου Σωφρονίου. Τα τόσα πολλά «Σήμερον» που ακούγονται από τη λιγυρή φωνή του ιερέα εντυπωσιάζουν τους πιστούς. Τους δίνουν αισιοδοξία. Τους γεμίζουν χαρά. Είναι η ελπίδα για τη σωτηρία τους.

Ο Μεγάλος Αγιασμός βαδίζει προς το τέλος. Ψάλλεται το «Εν Ιορδάνη» και πάλι τρεις φορές, σε τόνους υψηλούς, χαρούμενους και πανηγυρικούς. Το ξεκινάει ο ιερέας. Κάθε φορά που λέγεται βαφτίζει τον στολισμένο με βασιλικό Σταυρό μέσα στο νερό, που ανασκιρτά δεχόμενο τη Θεία παρέμβαση. Τα κακά πνεύματα εξαφανίζονται. Μ’ αυτό ραντίζει τους πιστούς χαρίζοντάς τους την ευλογία, την απολύτρωση, την κάθαρση, την υγεία του σώματος και της ψυχής. Οι καμπάνες σημαίνουν πανηγυρικά αναγγέλλοντας «κάτι το καινούργιο».

Κάποια χρονιά, όταν ιερέας στον Ταξιάρχη ήταν ο παπα - Α., την ώρα που βάφτιζε τον Σταυρό στο νερό, αντί να πει το «Εν Ιορδάνη» από συνήθεια και σύγχυση είπε το «Σώσον Κύριε το λαό σου…». Τότε ένας συμπολίτης μας, που τον έφερνε τακτικά η μητέρα του στην εκκλησία, το κατάλαβε, αναστατώθηκε και πηγαίνοντας πάνω-κάτω στον Ναό χοροπηδώντας, φώναζε:

-      Όχι, Σώσον Κύριε· εν Ιορδάνη! Το είπε μια, το είπε δυο, ο παπάς δεν άκουγε και συνέχιζε το δικό του… τροπάριο. Οπότε ακούστηκε η βροντερή φωνή του Βασίλη Οικονόμου (Τζέλα). να του λέει σε άπταιστα αρβανίτικα:

-      Ρε πρ(ι)φτ (ρε παπά), ν(ου)κ ντιγιόν τσαρ θοτ! (δεν ακούς τι σου λέει) ο Κ. Εν Ιορδάνη, όχι Σώσον Κύριε. Ου τεχιτ(ε).

Ο παπα - Α., άκουσε δεν άκουσε, δεν ξέρω, συνέχισε απτόητος το «Σώσον Κύριε το λαό σου..» μέσα σε βουητό και γέλια. Μόλις τελείωσε, «έπιασε» το «Εν Ιορδάνη». Η τάξη αποκαταστάθηκε, ενώ το γεγονός αυτό έγινε το θέμα της ημέρας.

Γίνεται η Απόλυση. Ο ιερέας παίρνει μαζί του το μπουκάλι με τον νέο Αγιασμό στο Ιερό Βήμα. Ο υπόλοιπος μοιράζεται με τάξη και σεβασμό σε όλους τους πιστούς, που νηστικοί καθώς είναι, τον περιμένουν να αγιαστούν. Θα τον πάνε και στο σπίτι, για να πιουν, όσοι δεν μπόρεσαν για διάφορους λόγους να φτάσουν στην εκκλησία. Είναι ακόμη και «Θεία Μετάληψη» για εκείνους που έκαναν μεγάλο αμάρτημα και δεν τους επιτρέπεται να κοινωνήσουν.

Αν έμενε λοιπόν, πράγμα σπάνιο καθώς το είχαμε φροντίσει, τον ρίχναμε σε μία ακρούλα στις γλάστρες ή τις αλτάνες και ποτέ στον νεροχύτη ή τον δρόμο, λόγω σεβασμού.

^-        Ο Μεγάλος Αγιασμός δε φυλάσσεται! Απαντούσε η μητέρα μου κατηγορηματικά, σε ανάλογη ερώτηση, ακολουθώντας πιστά την τοπική άγραφη παράδοση, που διασώθηκε και μεταδόθηκε από στόμα σε στόμα και από γενιά σε γενιά.²

1.   Απόσπασμα από το ανέκδοτο βιβλίο μου: «Θεοφάνια στην Ερμιόνη».

2.   Η εκκλησία μας, κατά πως διαβάσαμε, έχει άλλη άποψη. Μπορούν, λέει, οι πιστοί να διατηρούν και να φυλάνε στα σπίτια τους τον Μεγάλο Αγιασμό σε όλη τη διάρκεια του χρόνου και να τον χρησιμοποιούν σε ώρα ανάγκης. Προσωπικά ακολουθώ την παράδοση του τόπου μου και αυτά που έμαθα από το σπίτι μου. Είναι κάποια πράγματα που σε κρατούν στέρεα δεμένα κοντά τους και εύκολα δεν τ’ αλλάζεις!